Finanse publiczne. Zagadnienia ustrojowe i prawne
Podręcznik przedstawia zagadnienia prawne i ustrojowe polskich finansów publicznych z elementami finansów publicznych innych państw, a także z okresu II Rzeczypospolitej Polskiej.
W książce omówiono takie zagadnienia jak:
ogólne zagadnienia publicznej działalności finansowej,
charakterystyka instytucji i problemów prawa finansowego,
finanse państwa oraz dochody publiczne i podatki,
finanse samorządu terytorialnego,
publiczne prawo bankowe (w tym pozycja i instrumenty działania Narodowego Banku Polskiego),
finanse Unii Europejskiej.
Przejrzysty układ treści normatywnych, a także pytania kontrolne do każdego rozdziału mają ułatwić Czytelnikom przyswojenie zawartego w podręczniku materiału.
Adresaci:
Książka jest przeznaczona dla studentów prawa, administracji, zarządzania, ekonomii, politologii. Jednocześnie jest to książka adresowana do prawników, urzędników administracji państwowej i samorządowej, pracowników banków i instytucji finansowych, organów kontroli i nadzoru, innych osób zajmujących się finansami publicznymi, wszystkich, którzy zmierzają do poznania problematyki finansów publicznych i prawa finansowego.
Wykaz skrótów | str. 9
Przedmowa | str. 11
Rozdział I
Finanse publiczne – zagadnienia ogólne | str. 13
1. Pojęcie, przedmiot, cechy finansów publicznych | str. 13
2. Finanse publiczne a podział produktu krajowego i dochodu narodowego | str. 16
3. Finanse publiczne a zadania państwa | str. 18
4. Funkcje finansów publicznych | str. 20
5. Podział zadań, wydatków, dochodów w sferze finansów publicznych | str. 21
6. Państwo i inne podmioty prowadzące publiczną działalność finansową | str. 23
7. Rachunkowość w sferze finansów publicznych | str. 26
8. Polityka finansowa – wybrane aspekty | str. 28
Rozdział II
Prawo finansowe – zagadnienia ogólne | str. 33
1. Ogólne założenia ustrojowo-prawne finansów publicznych | str. 33
2. Pojęcie prawa finansowego | str. 34
3. Źródła prawa finansowego | str. 36
4. Charakterystyka ogólna instytucji prawa finansowego | str. 39
5. Formy prawne działania administracji w sprawach z zakresu finansów publicznych | str. 43
6. Kontrola finansowa | str. 46
7. Administracja finansowa w Polsce | str. 48
Rozdział III
Budżet państwowy i finanse państwa | str. 55
1. Budżet państwa i ustawa budżetowa | str. 55
2. Ustawa budżetowa – upoważnienie | str. 57
3. Zasady budżetowe | str. 58
4. Państwowe jednostki sektora finansów publicznych | str. 60
4.1. Uwagi ogólne | str. 60
4.2. Jednostki budżetowe | str. 61
4.3. Państwowe fundusze celowe | str. 62
4.4. Agencje wykonawcze, uczelnie publiczne, instytucje kultury, publiczne zakłady opieki zdrowotnej, inne formy organizacyjne | str. 63
5. Układ budżetu państwa i ustawy budżetowej | str. 64
6. Klasyfikacja budżetowa | str. 67
6.1. Uwagi ogólne | str. 67
6.2. Części budżetu państwa | str. 68
6.3. Działy budżetowe i rozdziały budżetowe | str. 69
6.4. Paragrafy dochodów, wydatków, środków, przychodów i rozchodów | str. 69
7. Opracowanie projektu budżetu państwa | str. 71
8. Problem nieuchwalenia budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego | str. 72
9. Uchwalanie ustawy budżetowej | str. 74
10. Wieloletni plan finansowy państwa | str. 75
11. Wykonywanie ustawy budżetowej | str. 76
12. Budżet zadaniowy | str. 79
13. Odpowiedzialność za wykonanie ustawy budżetowej | str. 80
14. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych | str. 83
15. Rodzaje wydatków budżetu państwa | str. 84
16. Dotacje z budżetu państwa | str. 87
17. Dług publiczny i deficyt budżetowy | str. 90
18. Skarbowe papiery wartościowe | str. 93
19. Procedury oszczędnościowe i sanacyjne dotyczące deficytu i długu publicznego oraz reguły wydatkowe | str. 95
20. Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa i Banku Gospodarstwa Krajowego | str. 97
21. Działalność gospodarcza państwa | str. 98
22. Spółki Skarbu Państwa | str. 100
23. Finanse ubezpieczeń społecznych | str. 102
24. Finanse opieki zdrowotnej | str. 107
25. Finanse ochrony środowiska | str. 110
Rozdział IV
Dochody publiczne i podatki | str. 115
1. Rodzaje dochodów publicznych | str. 115
2. Pojęcie i elementy konstrukcji podatku | str. 119
3. Klasyfikacje podatkowe | str. 122
4. Obowiązek podatkowy, zobowiązanie podatkowe, inne elementy prawne podatku | str. 126
5. Organy podatkowe, postępowanie podatkowe, postępowanie egzekucyjne | str. 129
6. Przestępstwa i wykroczenia przeciwko obowiązkom podatkowym | str. 132
7. Ogólna charakterystyka wybranych podatków | str. 136
7.1. Podatek od towarów i usług | str. 136
7.2. Podatek akcyzowy | str. 137
7.3. Podatek dochodowy od osób fizycznych | str. 138
7.4. Podatek dochodowy od osób prawnych | str. 140
7.5. Podatek od nieruchomości | str. 141
7.6. Podatek rolny | str. 142
Rozdział V
Finanse samorządu terytorialnego | str. 145
1. Pojęcie i zadania samorządu terytorialnego | str. 145
2. Wydatki samorządu | str. 147
3. Prawo budżetowe samorządu terytorialnego | str. 148
3.1. Pojęcie budżetu jednostki samorządu terytorialnego | str. 148
3.2. Jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, inne jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego | str. 149
3.3. Dochody i wydatki bieżące oraz majątkowe. Klasyfikacja budżetowa | str. 150
3.4. Opracowanie projektu i uchwalanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego | str. 152
3.5. Wykonywanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego | str. 153
3.6. Kontrola wykonania budżetu jednostek samorządu terytorialnego | str. 155
4. Działalność komunalna i gospodarcza samorządu terytorialnego | str. 156
5. Podział podatków pomiędzy państwo i samorządy terytorialne | str. 160
6. Dochody jednostek samorządu terytorialnego w przepisach Konstytucji RP i Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego | str. 161
7. Udziały jednostek samorządu terytorialnego w podatkach dochodowych | str. 164
8. Subwencje ogólne jako dochody jednostek samorządu terytorialnego | str. 165
8.1. Subwencje gminne | str. 165
8.2. Subwencje powiatowe | str. 166
8.3. Subwencje wojewódzkie | str. 167
9. Wpłaty gmin, powiatów i województw | str. 168
10. Subwencja oświatowa dla jednostek samorządu terytorialnego | str. 170
11. Dotacje celowe jako dochody jednostek samorządu terytorialnego | str. 171
12. Dług samorządu terytorialnego | str. 172
13. Pozycja, organy i działalność regionalnych izb obrachunkowych | str. 176
Rozdział VI
Banki, ustrój pieniężny, Narodowy Bank Polski | str. 179
1. Prawo bankowe i czynności bankowe | str. 179
2. Formy organizacyjnoprawne banków | str. 182
3. Komisja Nadzoru Finansowego i nadzór nad bankami | str. 185
4. Pieniądz i ustrój pieniężny | str. 187
5. Pozycja i organy Narodowego Banku Polskiego | str. 190
6. Instrumenty polityki pieniężnej stosowane przez Narodowy Bank Polski | str. 193
6.1. Rezerwy obowiązkowe | str. 193
6.2. Kredyt refinansowy | str. 194
6.3. Dyskonto i redyskonto weksli stosowane przez Narodowy Bank Polski | str. 195
6.4. Operacje Narodowego Banku Polskiego na rynku finansowym | str. 195
6.5. Instrumenty dewizowe Narodowego Banku Polskiego | str. 196
7. Elementy prawa dewizowego | str. 197
8. Elementy działalności finansowej Narodowego Banku Polskiego (w świetle sprawozdania finansowego za 2018 r. i danych o wysokości stóp procentowych) | str. 200
Rozdział VII
Finanse Unii Europejskiej a finanse Rzeczypospolitej Polskiej | str. 203
1. Unia Europejska – uwagi ogólne | str. 203
2. Budżet Unii Europejskiej i procedura budżetowa | str. 205
3. Dochody i wydatki budżetu Unii Europejskiej | str. 208
4. Unia Walutowa. Europejski Bank Centralny | str. 211
5. Regulacje finansowe UE a finanse Rzeczypospolitej Polskiej | str. 215
5.1. Uwagi wstępne | str. 215
5.2. Budżet środków europejskich | str. 216
5.3. Przepisy UE i regulacje krajowe dotyczące wykorzystania funduszy unijnych | str. 218
5.4. Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju | str. 221
5.5. Pomoc publiczna | str. 223
5.6. Aspekty podatkowe | str. 224
5.7. Aspekty prawa celnego | str. 225
Odpowiedzi na pytania z rozdziałów I–VII | str. 229
Bibliografia | str. 253
