Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego
Podręcznik zawiera najważniejsze informacje na temat wpływu wysiłku i treningu na ustrój zdrowego człowieka. Zasób wiadomości jest zgodny z programem nauczania na takich kierunkach studiów, jak wychowanie fizyczne, turystyka i rekreacja oraz fizjoterapia. Elementy fizjologii wysiłku fizycznego są wykładane również na kierunku pielęgniarstwo, zdrowie publiczne i dietetyka. W książce omówiono główne zasady i formy treningu oraz metody oceny wydolności fizycznej. Znalazły się w niej także rozdziały poświęcone wysiłkowi: dzieci i młodzieży, osób w starszym wieku, kobiet (z uwzględnieniem okresu ciąży), osób niepełnosprawnych ruchowo i cierpiących na różne choroby, a także wysiłkowi w różnych temperaturach otoczenia i w warunkach wysokogórskich. W publikacji omówiono również problematykę: treningu zdrowotnego, wpływu niedoboru aktywności ruchowej na organizm, dopingu, żywienia sportowców oraz genetyki w sporcie. Podręcznik, przygotowany przez zespół doświadczonych nauczycieli akademickich, jest adresowany do studentów wychowania fizycznego, fizjoterapii, turystyki i rekreacji, a także do lekarzy specjalistów w dziedzinie rehabilitacji medycznej, trenerów sportowych, nauczycieli wychowania fizycznego oraz osób zajmujących się rekreacją.
- Kategorie:
- Redakcja: Jan Górski
- Język wydania: polski
- ISBN: 978-83-200-5493-4
- ISBN druku: 978-83-200-4146-0
- Liczba stron: 296
-
Sposób dostarczenia produktu elektronicznegoProdukty elektroniczne takie jak Ebooki czy Audiobooki są udostępniane online po opłaceniu zamówienia kartą lub przelewem na stronie Twoje konto > Biblioteka.Pliki można pobrać zazwyczaj w ciągu kilku-kilkunastu minut po uzyskaniu poprawnej autoryzacji płatności, choć w przypadku niektórych publikacji elektronicznych czas oczekiwania może być nieco dłuższy.Sprzedaż terytorialna towarów elektronicznych jest regulowana wyłącznie ograniczeniami terytorialnymi licencji konkretnych produktów.
-
Ważne informacje techniczneMinimalne wymagania sprzętowe:procesor: architektura x86 1GHz lub odpowiedniki w pozostałych architekturachPamięć operacyjna: 512MBMonitor i karta graficzna: zgodny ze standardem XGA, minimalna rozdzielczość 1024x768 16bitDysk twardy: dowolny obsługujący system operacyjny z minimalnie 100MB wolnego miejscaMysz lub inny manipulator + klawiaturaKarta sieciowa/modem: umożliwiająca dostęp do sieci Internet z prędkością 512kb/sMinimalne wymagania oprogramowania:System Operacyjny: System MS Windows 95 i wyżej, Linux z X.ORG, MacOS 9 lub wyżej, najnowsze systemy mobilne: Android, iPhone, SymbianOS, Windows MobilePrzeglądarka internetowa: Internet Explorer 7 lub wyżej, Opera 9 i wyżej, FireFox 2 i wyżej, Chrome 1.0 i wyżej, Safari 5Przeglądarka z obsługą ciasteczek i włączoną obsługą JavaScriptZalecany plugin Flash Player w wersji 10.0 lub wyżej.Informacja o formatach plików:
- PDF - format polecany do czytania na laptopach oraz komputerach stacjonarnych.
- EPUB - format pliku, który umożliwia czytanie książek elektronicznych na urządzeniach z mniejszymi ekranami (np. e-czytnik lub smartfon), dając możliwość dopasowania tekstu do wielkości urządzenia i preferencji użytkownika.
- MOBI - format zapisu firmy Mobipocket, który można pobrać na dowolne urządzenie elektroniczne (np.e-czytnik Kindle) z zainstalowanym programem (np. MobiPocket Reader) pozwalającym czytać pliki MOBI.
- Audiobooki w formacie MP3 - format pliku, przeznaczony do odsłuchu nagrań audio.
Rodzaje zabezpieczeń plików:- Watermark - (znak wodny) to zaszyfrowana informacja o użytkowniku, który zakupił produkt. Dzięki temu łatwo jest zidentyfikować użytkownika, który rozpowszechnił produkt w sposób niezgodny z prawem. Ten rodzaj zabezpieczenia jest zdecydowanie bardziej przyjazny dla użytkownika, ponieważ aby otworzyć książkę zabezpieczoną Watermarkiem nie jest potrzebne konto Adobe ID oraz autoryzacja urządzenia.
- Brak zabezpieczenia - część oferowanych w naszym sklepie plików nie posiada zabezpieczeń. Zazwyczaj tego typu pliki można pobierać ograniczoną ilość razy, określaną przez dostawcę publikacji elektronicznych. W przypadku zbyt dużej ilości pobrań plików na stronie WWW pojawia się stosowny komunikat.
PRZEDMOWA 13 1. PODSTAWY FIZJOLOGII WYSIŁKU - Jan Górski 15 1.1. Narząd ruchu 15 1.1.1. Mięśnie szkieletowe 15 1.1.1.1. Budowa 15 1.1.1.2. Czynność skurczowa mięśnia 19 1.2. Wykorzystanie tlenu przez ustrój ludzki 23 1.2.1. Przemiana materii 24 1.2.1.1. Podstawowa przemiana materii (PPM) 24 1.2.1.2. Całkowita przemiana materii (CPM) 24 1.2.1.3. Współczynnik oddechowy (RQ) 25 1.2.1.4. Deficyt tlenowy i dług tlenowy 25 1.2.2. Pobór tlenu w czasie wysiłku o stałym obciążeniu 26 1.2.3. Pobór tlenu w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu; VO2max . 27 1.2.3.1. Metody pomiaru VO2max 29 1.2.3.2. Czynniki determinujące VO2max 30 1.2.3.3. Wydolność fizyczna 32 1.3. Ocena obciążeń wysiłkiem 32 1.3.1. Skala Borga 32 1.3.2. Próg mleczanowy 33 1.3.2.1. Zastosowanie wyników pomiaru progu mleczanowego 35 1.3.3. MET 35 1.4. Źródła energii dla mięśni 35 1.4.1. ATP i fosfokreatyna 35 1.4.2. Substraty wewnątrzmięśniowe 37 1.4.2.1. Glikogen 37 1.4.2.2. Triacyloglicerole mięśniowe 39 1.4.3. Substraty krwiopochodne 39 1.4.3.1. Glukoza 39 1.4.3.2. Wolne kwasy tłuszczowe 42 1.4.3.3. Lipoproteiny osocza 44 1.4.3.4. Ciała ketonowe 45 1.4.3.5. Aminokwasy 45 1.4.4. Białka 46 1.4.4.1. Zapotrzebowanie na białko w czasie wysiłku . . . . 46 1.4.5. Amoniak 47 1.5. Wpływ treningu na wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów 47 1.5.1. Trening wytrzymałościowy 47 1.5.2. Trening beztlenowy 48 1.6. Wpływ wysiłku na układ wewnętrznego wydzielania 48 1.6.1. Wprowadzenie 48 1.6.2. Wpływ wysiłku na stężenie hormonów we krwi 50 1.6.2.1. Adrenokortykotropina i hormony wydzielane przez korę nadnerczy 51 1.6.2.2. TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy . 53 1.6.2.3. Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady) 53 1.6.2.4. Prolaktyna 54 1.6.2.5. Hormon wzrostu (GH) 54 1.6.2.6. Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH) . . . 55 1.6.2.7. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (sodopędny) (ANP) 56 1.6.2.8. Hormony wydzielane przez wyspy trzustki (wyspy Langerhansa) 56 1.6.2.9. Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina). . . 57 1.6.2.10. Erytropoetyna 58 1.6.2.11. Leptyna 58 1.6.2.12. Oksytocyna 59 1.6.2.13. Parathormon i kalcytonina 59 1.6.2.14. Peptydy opioidowe 59 1.7. Wpływ wysiłku na układ krążenia 59 1.7.1. Wprowadzenie 59 1.7.2. Wysiłki dynamiczne 61 1.7.2.1. Objętość minutowa serca 61 1.7.2.2. Ciśnienie tętnicze 63 1.7.2.3. Wykonywanie wysiłku kończynami górnymi . . . . 63 1.7.2.4. Wpływ wysiłku na dystrybucję krwi w ustroju . . . . 63 1.7.3. Wysiłek statyczny a czynność układu krążenia 66 1.7.4. Krążenie płucne 66 1.7.5. Ekstrakcja tlenu w tkankach 67 1.7.6. Mioglobina 67 1.8. Wpływ treningu na układ krążenia 68 1.8.1. Częstość skurczów serca 68 1.8.2. Wielkość serca 68 1.8.3. Objętość wyrzutowa 68 1.8.4. Objętość minutowa 69 1.8.5. Naczynia krwionośne 69 1.8.6. Ciśnienie tętnicze 69 1.9. Wpływ wysiłku na układ oddechowy 69 1.9.1. Wprowadzenie 69 1.9.2. Wpływ wysiłku na wentylację płuc 70 1.9.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego na wentylację płuc . . . 72 1.10. Wpływ wysiłku na krew 72 1.10.1. Wprowadzenie 72 1.10.2. Wpływ wysiłku 74 1.10.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego 74 1.11. Wpływ wysiłku na równowagę kwasowo-zasadową 75 1.12. Wpływ wysiłku na czynność nerek 76 1.12.1. Wprowadzenie 76 1.12.2. Wpływ wysiłku 77 1.13. Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego 77 1.13.1. Wprowadzenie 77 1.13.2. Wpływ wysiłku 78 1.14. Wpływ wysiłku na układ odpornościowy 79 1.14.1. Wprowadzenie 79 1.14.2. Wpływ wysiłku 79 1.14.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego 80 1.14.4. Cytokiny 80 1.15. Zmęczenie 81 1.15.1. Wprowadzenie 81 1.15.2. Zmęczenie obwodowe 81 1.15.2.1. Droga ruchowa 81 1.15.2.2. Przyczyny mięśniowe 81 1.15.3. Zmęczenie ośrodkowe 83 1.15.4. Przetrenowanie 83 2. PODSTAWY TRENINGU FIZYCZNEGO - Zdzisław Adach, Mariusz Naczk 86 2.1. Trening wytrzymałościowy 86 2.1.1. Metody treningu wytrzymałościowego 87 2.1.1.1. Metody treningu ciągłego 87 2.1.1.2. Metody treningu powtórzeniowego 89 2.1.1.3. Metoda treningu interwałowego 89 2.1.2. Wpływ treningu wytrzymałościowego na organizm 91 2.1.3. Wpływ treningu na ekonomikę wysiłku 92 2.1.4. Ocena wydolności tlenowej 92 2.1.4.1. Metody pomiaru maksymalnego poboru tlenu . . . 92 2.2. Trening szybkości (wydolności beztlenowej) 101 2.2.1. Ocena wydolności beztlenowej 102 2.2.1.1. Test Margarii-Kalamena 103 2.2.1.2. Test ergometryczny „siła-szybkość" według Vandewalle'a 104 2.2.1.3. Test Wingate (Bar-Ora) 106 2.2.1.4. Stężenie kwasu mlekowego w ocenie wydolności beztlenowej 107 2.3. Trening ogólnorozwojowy 108 2.4. Trening siły mięśniowej 109 2.4.1. Rola treningu siłowego w utrzymaniu zdrowia 109 2.4.2. Trening siłowy u dzieci 110 2.4.3. Metody treningu siły i ich wpływ na organizm 111 2.4.3.1. Trening izometryczny (statyczny) 112 2.4.3.2. Trening dynamiczny 112 2.4.3.3. Elektrostymulacja mięśni (EMS) 119 3. WYSIŁEK FIZYCZNY I TRENING KOBIET - Zdzisław Adach, Wioletta Brzenczek-Owczarzak 122 3.1. Wprowadzenie 122 3.2. Skład ciała 122 3.3. Metabolizm 123 3.4. Układ ruchu 123 3.5. Siła mięśniowa 123 3.6. Trening siłowy 124 3.7. Krew i układ krążenia 124 3.8. Układ oddechowy 124 3.9. Termoregulacja 125 3.10. Wydolność tlenowa 125 3.11. Cykl miesiączkowy a zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych, szybkościowych i siłowych 126 3.12. Trening wytrzymałościowy 126 3.13. Zdolność do wykonywania wysiłków beztlenowych 127 3.14. Trening a zaburzenia cyklu miesiączkowego 127 3.15. Hormony a wysiłek 128 3.16. Wysiłek fizyczny i trening kobiet w ciąży 129 3.16.1. Rola hormonów płciowych w przebiegu ciąży 130 3.16.1.1. Progesteron 130 3.16.1.2. Estrogeny 130 3.16.1.3. Relaksyna 131 3.16.1.4. Somatomammotropina kosmówkowa 131 3.16.2. Uwarunkowania wysiłku podczas ciąży 131 3.16.2.1. Zmiany w składzie ciała oraz układzie ruchu . . . 131 3.16.2.2. Wydatek energetyczny oraz zapotrzebowanie na tlen 132 3.16.2.3. Układ krążenia 133 3.16.2.4. Termoregulacja matki i płodu 133 3.16.3. Trening rekreacyjny w okresie ciąży i uzasadnienie jego stosowania 134 3.16.4. Wpływ treningu w okresie ciąży na zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych (wydolność tlenową) 135 3.16.5. Demineralizacja kości 136 3.16.6. Karmienie piersią 136 3.16.7. Ciąża a sport wyczynowy 136 3.16.8. Trening siłowy w okresie ciąży 138 4. WYSIŁEK FIZYCZNY I TRENING SPORTOWY W WIEKU ROZWOJOWYM - Marian Krawczyński 140 4.1. Rozwój ontogenetyczny (osobniczy) i czynniki rozwoju 140 4.2. Granice normy auksologicznej (rozwojowej) 141 4.3. Rozwój motoryczny w wieku rozwojowym 142 4.4. Odrębności reakcji układu krążenia i układu oddechowego u dzieci na wysiłek fizyczny 144 4.5. Sprawność i wydolność fizyczna u dzieci i młodzieży oraz metody ich oceny 146 4.6. Wydolność fizyczna i trening sportowy a rozwój dziecka 150 4.7. Wiek biologiczny a zwiększony wysiłek fizyczny 154 5. STARZENIE SIĘ A WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA CZŁOWIEKA - Jerzy A. Żołądź, Joanna Majerczak, Krzysztof Duda 157 5.1. Starzenie się a skład ciała 157 5.2. Starzenie się a masa mięśni szkieletowych 159 5.3. Starzenie się a siła i moc mięśni szkieletowych człowieka 160 5.4. Starzenie się a maksymalny pobór tlenu 161 5.5. Trening fizyczny osób w starszym wieku 162 5.5.1. Trening siłowy 162 5.5.2. Trening wytrzymałościowy 163 6. WYSIŁEK FIZYCZNY W RÓŻNYCH TEMPERATURACH OTOCZENIA - Zbigniew Szyguła, Anna Lubkowska 166 6.1. Wprowadzenie 166 6.2. Podstawy termoregulacji 166 6.3. Wysiłek w wysokiej temperaturze otoczenia 170 6.3.1. Następstwa odwodnienia 172 6.3.2. Następstwa hipertermii 172 6.3.3. Profilaktyka zaburzeń cieplnych i poprawa zdolności do wysiłku 173 6.4. Wysiłek w niskiej temperaturze otoczenia 175 6.4.1. Fizjologiczna reakcja na zimno 175 6.4.1.1. Reakcje naczyniowe 176 6.4.1.2. Termogeneza 176 6.4.2. Adaptacja do długotrwałej ekspozycji na zimno 177 6.4.3. Wysiłek w zimnym powietrzu 177 6.4.4. Wysiłek w zimnej wodzie 178 6.4.5. Zdolność do wysiłku w niskiej temperaturze otoczeniu . . . . 179 6.4.6. Zagrożenia związane z wysiłkiem w niskiej temperaturze otoczenia 180 6.4.7. Zapobieganie wychłodzeniu 181 7. ZINTEGROWANA ODPOWIEDŹ USTROJU NA NIEDOTLENIENIE WYSOKOŚCIOWE - Bruno Grassi, Jerzy A. Żołądź 183 7.1. Wprowadzenie 183 7.2. Zmiana ciśnienia tlenu wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza 184 7.3. Hipoksja i hiperwentylacja wysokościowa - wpływ aklimatyzacji . . . . 185 7.4. Wymiana tlenu w płucach na szczycie Mount Everestu 187 7.5. Przesunięcia krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny 188 7.6. Konsekwencje kwasowo-zasadowe hipoksji wysokościowej 190 7.7. Wydolność fizyczna w warunkach wysokogórskich 192 7.7.1. Wysiłki krótkotrwałe o mocy maksymalnej 193 7.7.2. Wysiłki długotrwałe 193 7.8. Trening w warunkach wysokogórskich 195 8. WYSIŁEK I SPORT OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - Krzysztof Klukowski 198 8.1. Wprowadzenie 198 8.2. Specyfika zdolności wysiłkowej w procesie usprawniania 198 8.3. Testy czynnościowe i ich odrębności w przypadku osób niepełnosprawnych 201 8.4. Wybrane zagadnienia sportu osób niepełnosprawnych 203 8.4.1. Wydolność tlenowa osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego 204 8.4.2. Rola i znaczenie wydolności beztlenowej w życiu codziennym oraz sportowej aktywności fizycznej osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym 205 8.4.3. Metody oceny wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w warunkach laboratoryjnych 206 9. WPŁYW NIEDOBORU AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ (HIPOKINEZJI) NA USTRÓJ - Krzysztof Klukowski 209 9.1. Roztrenowanie i hipokinezja sportowców 209 9.1.1. Zapobieganie zmniejszaniu się VO2max i tolerancji wysiłku . . 211 9.2. Ograniczenie aktywności fizycznej i długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej przez osoby zdrowe 211 9.2.1. Objętość i skład płynów ustrojowych 213 9.2.2. Czynność układu krążenia 214 9.2.3. Nietolerancja ortostatyczna 214 9.2.4. Termoregulacja 214 9.2.5. Mięśnie szkieletowe 215 9.2.6. Metabolizm kości 215 9.2.7. Tolerancja węglowodanów 215 9.2.8. Układ odpornościowy 216 9.2.9. Zdolność do wysiłków fizycznych 216 9.2.10. Właściwości psychofizjologiczne 216 9.3. Przebywanie w warunkach mikrograwitacji 216 9.4. Hipokinezja a proces starzenia się 218 9.5. Zapobieganie skutkom hipokinezji 218 10. WYSIŁEK FIZYCZNY W WYBRANYCH CHOROBACH - Anna Jegier . 220 10.1. Wprowadzenie 220 10.2. Aktywność fizyczna a choroba niedokrwienna serca 220 10.3. Aktywność fizyczna a otyłość 225 10.4. Aktywność fizyczna a cukrzyca 228 11. TRENING ZDROWOTNY - Anna Jegier 235 11.1. Wprowadzenie 235 11.2. Trening zdrowotny - efekty fizjologiczne 237 11.3. Trening zdrowotny - zalecenia 238 11.4. Kwalifikacja do treningu zdrowotnego 240 11.5. Trening zdrowotny - tolerancja wysiłku fizycznego i możliwość powikłań 241 12. WYSIŁEK FIZYCZNY A ŻYWIENIE - Irena Celejowa 245 12.1. Współczesne poglądy na żywienie w sporcie 245 12.2. Specyfika żywienia sportowców w okresie treningów, zawodów i odnowy 254 12.3. Posiłki podczas treningów i zawodów - pora spożywania, częstotliwość i rodzaj 257 13. DOPING W SPORCIE - Jerzy Smorawiński, Andrzej Pokrywka 261 13.1. Wprowadzenie 261 13.2. Definicja dopingu 261 13.3. Reguły antydopingowe 262 13.4. Analiza środków dopingujących 263 13.5. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie 264 13.6. Medyczne aspekty stosowania środków dopingujących 266 13.7. Steroidy anaboliczno-androgenne 267 13.8. Erytropoetyna 268 13.9. Insulina 268 13.10. Hormon wzrostu 269 13.11. Agoniści receptorów beta2-adrenergicznych 269 13.12. Diuretyki 270 13.13. Stymulanty 270 13.14. Narkotyki 271 13.15. Kanabinoidy 271 13.16. Glikokortykosteroidy 272 13.17. Beta-blokery (beta-adrenolityki) 272 13.18. Nieświadome użycie substancji dopingujących 273 14. PODSTAWY GENETYKI WYSIŁKU FIZYCZNEGO - Małgorzata Żendzian-Piotrowska 277 14.1. Wprowadzenie 277 14.2. Geny warunkujące zdolność organizmu do wysiłku fizycznego . . . 278 14.2.1. Gen ACTN3 279 14.2.2. Gen ACE 280 14.2.3. Gen BDKRB2 280 14.2.4. Gen PPAR-alfa 281 14.2.5. Gen MSTN 281 14.3. Doping genowy 282 SKOROWIDZ 285