Podatki i prawo podatkowe

• Druk: 2022
• Seria / cykl: Akademicka. Podręczniki Obowiązkowe
• Autor: Andrzej Gomułowicz, Dominik Mączyński
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

\n\nW książce omówiono najważniejsze zagadnienia dotyczące problematyki prawa podatkowego. \n \n Poza analizą ogólnego i szczególnego prawa podatkowego wyjaśniono reguły:\n • kontroli sądowej działalności administracji podatkowej, ze szczególnym uwzględnieniem roli sądownictwa administracyjnego w stosowaniu prawa podatkowego,\n • egzekucji należności podatkowych,\n • odpowiedzialności karnej za naruszenie norm prawa podatkowego.\n \n Szczególną uwagę zwrócono na najnowsze zmiany w regulacjach podatkowych, obejmujące m.in.: stanowienie nowych danin i podatków, procedury podatkowe oraz wykorzystywanie nowoczesnych technologii i algorytmów przy zwalczaniu zjawiska uchylania się od opodatkowania.\n \n W pracy uwzględniono bogate orzecznictwo sądów administracyjnych, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Trybunału Konstytucyjnego, a także dorobek polskiej i europejskiej nauki o podatkach.\n \n Publikacja przeznaczona jest dla studentów prawa, administracji, ekonomii i zarządzania. Będzie stanowić dużą pomoc w studiach podyplomowych, kursach dla doradców podatkowych i audytorów oraz aplikacjach prawniczych. Zainteresuje prawników praktyków i pracowników administracji finansowej.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8328-113-1
• ISBN druku: 978-83-8286-729-9
• EAN: 9788383281131
• Liczba stron: 744

Wykaz skrótów.............................................................................................................. 25
 Przedmowa..................................................................................................................... 29
 Część pierwsza
 ZARYS TEORII PODATKU
 Rozdział I
 Zagadnienia ogólne – aspekt ewolucyjny koncepcji podatkowych.................... 35
 1. Od arki Noego do Neumarka............................................................................. 35
 2. Cechy wspólne koncepcji podatkowych........................................................... 40
 Rozdział II
 Poprzednicy Adama Smitha....................................................................................... 43
 1. Kameraliści............................................................................................................ 43
 2. Fizjokraci............................................................................................................... 46
 Rozdział III
 Myśl podatkowa Adama Smitha................................................................................ 49
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 49
 1.1. Model dzierżawy podatkowej...................................................................... 50
 1.2. Przemyślenia podatkowe Monteskiusza.................................................... 51
 1.3. Liberalizm gospodarczy............................................................................... 52
 2. Zasady podatkowe i ich znaczenie..................................................................... 53
 2.1. Zasada dogodności opodatkowania........................................................... 53
 2.2. Zasada pewności opodatkowania............................................................... 54
 2.3. Zasada taniości opodatkowania.................................................................. 55
 2.4. Zasada równomierności opodatkowania................................................... 57
 3. Koncepcja przerzucalności podatków............................................................... 59
 3.1. Przerzucanie podatku od renty gruntowej................................................ 60
 3.2. Przerzucanie podatku od czynszu z domu................................................ 61
 3.3. Przerzucanie podatku od zysku.................................................................. 61
 3.4. Przerzucanie podatku od płac..................................................................... 62
 3.5. Przerzucanie podatków od towarów konsumpcyjnych........................... 63
 4. Polityka fiskalna i jej założenia........................................................................... 63
 5. Odniesienia do koncepcji Smitha....................................................................... 65
 Rozdział IV
 Myśl podatkowa Davida Ricardo.............................................................................. 67
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 67
 2. Koncepcja przerzucalności podatków............................................................... 68
 2.1. Różnice między poglądami Adama Smitha i Davida Ricardo............... 68
 2.2. Przerzucanie podatku od renty gruntowej................................................ 69
 2.3. Przerzucanie podatku od zysku.................................................................. 70
 2.4. Przerzucanie podatku od płac..................................................................... 70
 3. Reguła edynburska i jej znaczenie..................................................................... 70
 Rozdział V
 Koncepcja równej ofiary finansowej......................................................................... 73
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 73
 2. Zasada równości ofiar Johna Stuarta Milla...................................................... 74
 3. Kontynuatorzy szkoły Milla............................................................................... 75
 3.1. Tezy Francisa Ysidra Edgewortha............................................................... 75
 3.2. Alternatywne reguły koncepcji równej ofiary.......................................... 76
 4. Wnioski.................................................................................................................. 77
 Rozdział VI
 Myśl podatkowa Adolfa Wagnera............................................................................. 79
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 79
 2. Socjalna funkcja opodatkowania....................................................................... 80
 3. Zasady podatkowe................................................................................................ 84
 3.1. Zasady polityki finansowej.......................................................................... 84
 3.2. Zasady gospodarcze...................................................................................... 85
 3.3. Zasada sprawiedliwości................................................................................ 86
 3.4. Zasady zarządzania podatkami.................................................................. 87
 4. Wnioski.................................................................................................................. 88
 Rozdział VII
 Myśl podatkowa Fritza Neumarka............................................................................ 89
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 89
 2. Zasady podatkowe Fritza Neumarka................................................................. 90
 2.1. Zasady fiskalno-budżetowe.......................................................................... 91
 2.2. Zasady etyczno-społeczne............................................................................ 92
 2.3. Zasady ekonomiczne..................................................................................... 93
 2.4. Zasady techniki podatkowej........................................................................ 94
 3. Wnioski.................................................................................................................. 95
 Rozdział VIII
 Koncepcja ekwiwalencji a koncepcja zdolności płatniczej.................................. 97
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 97
 2. Założenia koncepcji ekwiwalencji...................................................................... 98
 3. Założenia koncepcji zdolności płatniczej......................................................... 100
 Rozdział IX
 Pojęcie podatku............................................................................................................. 103
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 103
 2. Aspekt ustrojowy podatku.................................................................................. 106
 2.1. Konstytucja a podatki – zagadnienia ogólne............................................ 107
 2.2. Podatki w polskich konstytucjach.............................................................. 110
 3. Zasady podatkowe sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny.............. 115
 3.1. Pozycja i znaczenie Trybunału Konstytucyjnego..................................... 115
 3.2. Zasady podatkowe – sposób rozumienia................................................... 118
 3.3. Zasada legalizmu........................................................................................... 119
 3.4. Zasada praworządności................................................................................ 120
 3.5. Zasada demokratycznego państwa prawnego........................................... 122
 3.6. Zasada wyłączności ustawy w kształtowaniu obowiązków
 podatkowych.................................................................................................. 122
 3.7. Zasada zakazu retroaktywności prawa podatkowego............................. 125
 3.8. Zasada zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa
 podatkowego.................................................................................................. 127
 3.9. Zasada sprawiedliwości opodatkowania.................................................... 138
 3.10. Zasada roczności podatku........................................................................... 145
 3.11. Zasada proporcjonalności............................................................................ 146
 3.11.1. Kolizja dwóch konstytucyjnych wartości....................................... 146
 3.11.2. Zasada proporcjonalności – treść i znaczenie............................... 147
 3.12. Zasada zakazu zmiany prawa podatkowego w trybie przewidzianym
 dla ustawy budżetowej.................................................................................. 151
 4. Aspekt ekonomiczny podatku............................................................................ 151
 5. Aspekt prawny podatku...................................................................................... 152
 6. Podatek a opłata.................................................................................................... 155
 7. Konstrukcja prawna podatku............................................................................. 156
 7.1. Podmiot podatku........................................................................................... 157
 7.2. Przedmiot podatku....................................................................................... 160
 7.3. Podstawa podatku......................................................................................... 161
 7.4. Stawki podatkowe.......................................................................................... 164
 7.5. Ulgi podatkowe, umorzenia, kategorie podmiotów zwolnionych
 od podatku..................................................................................................... 168
 8. Klasyfikacja podatków......................................................................................... 169
 8.1. Podatki przychodowe.................................................................................... 170
 8.2. Podatki dochodowe....................................................................................... 171
 8.3. Podatki majątkowe........................................................................................ 172
 8.4. Podatki konsumpcyjne................................................................................. 173
 Rozdział X
 Prawo podatkowe.......................................................................................................... 175
 1. Pojęcie i zakres prawa podatkowego.................................................................. 175
 1.1. Kryteria służące wyodrębnieniu prawa podatkowego – zagadnienia
 ogólne.............................................................................................................. 175
 1.2. Kryterium przedmiotu................................................................................. 176
 1.3. Kryterium podmiotu.................................................................................... 177
 1.4. Kryterium zasad przewodnich.................................................................... 178
 1.5. Kryterium metody regulacji........................................................................ 179
 1.6. Kryterium funkcji regulacji......................................................................... 180
 2. Związki prawa podatkowego z innymi gałęziami prawa................................ 180
 2.1. Zagadnienia ogólne....................................................................................... 180
 2.2. Prawo podatkowe a prawo finansów publicznych.................................... 181
 2.3. Prawo podatkowe a prawo administracyjne............................................. 181
 2.4. Prawo podatkowe a prawo cywilne............................................................ 182
 3. Proces legislacyjny prawodawstwa podatkowego – uwarunkowania
 polityczne i proceduralne.................................................................................... 183
 3.1. Konstytucyjna regulacja państwa prawnego............................................. 183
 3.2. Aspekt kultury politycznej i prawnej......................................................... 184
 3.3. Aspekt proceduralny..................................................................................... 184
 3.4. Badania postlegislacyjne.............................................................................. 187
 3.5. Odpowiedzialność władzy publicznej za bezprawie legislacyjne........... 188
 3.6. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a prawodawstwo
 podatkowe...................................................................................................... 189
 3.7. Prawo podatkowe – zasadnicze mankamenty.......................................... 190
 4. Źródła prawa podatkowego................................................................................ 191
 4.1. Zagadnienia ogólne....................................................................................... 191
 4.2. Konstytucja i jej znaczenie........................................................................... 192
 4.3. Ustawa podatkowa i jej znaczenie............................................................... 194
 4.4. Międzynarodowe umowy podatkowe i ich znaczenie............................. 195
 4.5. Rozporządzenia w sprawach podatkowych i ich znaczenie.................... 196
 4.6. Akty prawa miejscowego.............................................................................. 199
 4.7. Następstwa niekonstytucyjności przepisów podatkowych..................... 201
 5. Prawo unijne jako źródło prawa podatkowego................................................ 205
 5.1. Zasady ogólne prawa unijnego – prawo sędziowskie............................... 205
 5.1.1. Prawo unijne a prawo krajowe – zagadnienia norm kolizyjnych .... 206
 5.2. Zasada bezpośredniej skuteczności i zasada pierwszeństwa – aspekt
 konstytucyjny................................................................................................. 209
 5.2.1. Relacje między art. 8 ust. 1 a art. 90 ust. 1 Konstytucji................ 210
 5.2.2. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa................................. 211
 5.2.3. Przekazanie kompetencji organizacji międzynarodowej
 lub organowi międzynarodowemu „w niektórych sprawach”..... 211
 5.2.4. Znaczenie Konstytucji w obowiązującym po akcesji porządku
 normatywnym..................................................................................... 213
 5.2.5. Konstytucyjna zasada wyłączności ustawy podatkowej
 a zasada pierwszeństwa prawa unijnego i zasada
 bezpośredniego skutku...................................................................... 216
 5.3. Odmowa zastosowania prawa krajowego.................................................. 218
 5.4. Wykładnia prounijna.................................................................................... 218
 6. Prawotwórstwo sądowe jako źródło prawa....................................................... 221
 6.1. Znaczenie judykatury Najwyższego Trybunału Administracyjnego.... 221
 6.2. Judykatura WSA i NSA – znaczenie funkcji prawotwórczej.................. 222
 6.2.1. Niepisane źródła prawa i ich znaczenie........................................... 222
 6.2.2. Konstytucyjny aspekt prawotwórstwa sądowego.......................... 225
 6.2.3. Wady pozytywistycznej koncepcji źródeł prawa........................... 228
 6.2.4. Koncepcja hermeneutyki................................................................... 232
 6.3. Sędziowski autorytet a prawotwórstwo sądowe........................................ 234
 6.3.1. Sędziowski autorytet – uwarunkowania i znaczenie..................... 234
 6.3.2. Aksjologia a prawo............................................................................. 240
 6.3.3. Prawo sędziowskie.............................................................................. 242
 6.3.4. Formuła precedensu – sędziowskie dylematy................................ 246
 6.3.5. Kwalifikowane ułomności prawa a prawotwórstwo
 sędziowskie.......................................................................................... 248
 6.4. Orzecznicza funkcja Trybunału Sprawiedliwości UE............................. 250
 7. Wykładnia prawa podatkowego......................................................................... 253
 7.1. Wprowadzenie............................................................................................... 253
 7.2. Przyczyny nieporozumień interpretacyjnych........................................... 254
 7.3. Systematyka reguł wykładni........................................................................ 255
 7.4. Reguły językowe............................................................................................ 256
 7.5. Reguły systemowe......................................................................................... 259
 7.6. Reguły funkcjonalne..................................................................................... 260
 7.7. Reguły intertemporalne............................................................................... 262
 7.7.1. Decyzja prawodawcy wyrażona bezpośrednio w przepisach
 prawa podatkowego............................................................................ 262
 7.7.2. Orzeczenia sądu.................................................................................. 263
 8. Etapy stosowania prawa podatkowego.............................................................. 265
 Rozdział XI
 Prawo podatkowe a prawo cywilne........................................................................... 269
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 269
 2. Właściwość tekstu ustawy podatkowej............................................................. 271
 2.1. Definicje w tekście ustawy podatkowej...................................................... 271
 2.2. Pojęcia używane w ustawach podatkowych a pojęcia używane
 w prawie cywilnym....................................................................................... 272
 3. Stan faktyczny ukształtowany wolą stron umowy a obowiązek
 podatkowy............................................................................................................. 272
 4. Obejście ustawy podatkowej za pomocą instytucji prawa cywilnego.......... 275
 4.1. Obejście prawa podatkowego – aspekt ewolucyjny.................................. 275
 4.2. Obejście prawa podatkowego – istota i charakter.................................... 280
 5. Wnioski.................................................................................................................. 283
 Rozdział XII
 Sankcje w prawie podatkowym.................................................................................. 285
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 285
 2. Charakter prawny sankcji podatkowych.......................................................... 286
 3. Systematyka sankcji podatkowych.................................................................... 288
 4. Wykaz sankcji podatkowych.............................................................................. 289
 5. Sankcje podatkowe a sankcje karne skarbowe................................................. 293
 6. Wnioski.................................................................................................................. 294
 Rozdział XIII
 System podatkowy........................................................................................................ 295
 1. Aspekt definicyjny................................................................................................ 295
 2. System podatkowy – spojrzenie w przeszłość.................................................. 298
 3. Przesłanki budowy systemu podatkowego....................................................... 300
 3.1. Zasada trwałej wydajności podatku........................................................... 300
 3.1.1. Zasada ekonomiczności podatku..................................................... 301
 3.1.2. Realność podstaw opodatkowania................................................... 301
 3.1.3. Formy opodatkowania a wydajność................................................. 302
 3.1.4. Zasada wewnętrznej spójności.......................................................... 302
 3.1.5. Zasada zewnętrznej spójności........................................................... 303
 3.1.6. Ustrojowa legalność opodatkowania............................................... 303
 3.2. Zasada sprawiedliwości opodatkowania.................................................... 304
 3.3. Filozoficzne formuły sprawiedliwości a sprawiedliwość podatkowa.... 306
 3.4. Aspekty sprawiedliwości podatkowej........................................................ 307
 3.4.1. Powszechność opodatkowania......................................................... 308
 3.4.2. Równomierność opodatkowania...................................................... 309
 3.5. Sprawiedliwość opodatkowania a grupy nacisku..................................... 310
 4. System podatkowy a polityk............................................................................... 311
 5. System podatkowy a granice opodatkowania.................................................. 315
 5.1. Ekonomiczna absolutna granica opodatkowania..................................... 315
 5.2. Ekonomicznie względne granice opodatkowania.................................... 316
 5.2.1. Efekt Laffera i jego znaczenie............................................................ 317
 5.2.2. Naruszenie źródła podatku............................................................... 318
 5.2.3. Naruszenie zasad podatkowych....................................................... 319
 5.2.4. Naruszanie celów gospodarczych.................................................... 320
 5.3. Psychologiczne granice opodatkowania.................................................... 321
 6. System podatkowy a polityka podatkowa......................................................... 322
 6.1. Nauka o podatkach a polityka podatkowa................................................ 322
 6.2. Przesłanki kształtowania polityki podatkowej w Polsce......................... 323
 Rozdział XIV
 Funkcje systemu podatkowego.................................................................................. 325
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 325
 2. Funkcja dochodowa............................................................................................. 326
 3. Funkcja niefiskalna.............................................................................................. 329
 3.1. Cel ekonomiczny........................................................................................... 332
 3.2. Cel społeczny.................................................................................................. 333
 4. Neutralność podatkowa....................................................................................... 333
 4.1. Makroekonomiczny aspekt neutralności.................................................. 334
 4.2. Mikroekonomiczny aspekt neutralności................................................... 335
 4.3. Neutralność a podatki bezpośrednie.......................................................... 335
 4.4. Neutralność a podatki pośrednie................................................................ 335
 5. Wnioski.................................................................................................................. 336
 Rozdział XV
 Postawy wobec opodatkowania................................................................................. 337
 1. Wprowadzenie...................................................................................................... 337
 2. Mentalność podatkowa........................................................................................ 339
 2.1. Mentalność podatnika.................................................................................. 339
 2.2. Mentalność organów podatkowych............................................................ 343
 3. Moralność podatkowa......................................................................................... 347
 3.1. Prawo naturalne............................................................................................ 348
 3.2. Doktryna pozytywistyczna.......................................................................... 349
 3.3. Polityka podatkowa a moralność podatkowa........................................... 349
 3.4. Moralność podatkowa a świadomość prawna.......................................... 350
 3.5. Moralność podatkowa a autorytety............................................................ 351
 3.6. Moralność podatkowa a badania empiryczne........................................... 352
 4. Opór podatkowy................................................................................................... 355
 4.1. Raje podatkowe.............................................................................................. 357
 4.2. Doradca podatkowy...................................................................................... 361
 4.2.1. Podatnik a doradca podatkowy........................................................ 361
 4.2.2. Prawny aspekt doradztwa podatkowego......................................... 361
 4.2.3. Nieformalne doradztwo podatkowe................................................ 362
 4.3. Czyny niedozwolone a obowiązek podatkowy......................................... 363
 4.4. Pranie pieniędzy a opodatkowanie............................................................. 364
 4.5. Szara strefa a opodatkowanie...................................................................... 366
 4.6. Przerzucanie podatku................................................................................... 366
 4.6.1. Rzeczywiste przerzucanie podatku.................................................. 366
 4.6.2. Pozorne przerzucanie podatku......................................................... 367
 4.6.3. Przerzucanie podatku w przód......................................................... 367
 4.6.4. Przerzucanie podatku w tył.............................................................. 368
 4.7. Raje podatkowe a problem dochodów podatkowych............................... 368
 5. Wnioski.................................................................................................................. 370
 Część druga
 CZĘŚĆ OGÓLNA POLSKIEGO PRAWA PODATKOWEGO
 Rozdział XVI
 Ogólne prawo podatkowe............................................................................................ 373
 1. Ordynacja podatkowa jako źródło uregulowań ogólnego prawa
 podatkowego......................................................................................................... 373
 1.1. Przemiany polskiego prawa podatkowego po 1989 r............................... 373
 1.2. Ogólne prawo podatkowe a Ordynacja podatkowa................................. 376
 1.3. Struktura Ordynacji podatkowej................................................................ 378
 2. Zakres zastosowania przepisów Ordynacji podatkowej................................. 380
 2.1. Zakres podmiotowy Ordynacji podatkowej.............................................. 380
 2.1.1. Wierzyciel podatkowy........................................................................ 380
 2.1.2. Dłużnik podatkowy............................................................................ 383
 2.2. Zakres przedmiotowy Ordynacji podatkowej.......................................... 394
 3. Pojęcie obowiązku i zobowiązania podatkowego............................................ 396
 3.1. Obowiązek podatkowy................................................................................. 396
 3.2. Zobowiązanie podatkowe............................................................................ 398
 3.3. Powstawanie zobowiązań podatkowych.................................................... 399
 4. Sposoby uzyskiwania ochrony prawnej przy realizacji obowiązku
 podatkowego......................................................................................................... 402
 4.1. Urzędowe interpretacje i objaśnienia przepisów prawa podatkowego ..... 402
 4.1.1. Istota i geneza urzędowych interpretacji przepisów prawa
 podatkowego........................................................................................ 402
 4.1.2. Ogólne interpretacje i objaśnienia przepisów prawa
 podatkowego........................................................................................ 403
 4.1.3. Indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego........ 404
 4.2. Współdziałanie.............................................................................................. 407
 4.2.1. Umowa o współdziałanie................................................................... 407
 4.2.2. Porozumienie podatkowe.................................................................. 408
 4.3. Porozumienie inwestycyjne......................................................................... 409
 5. Ochrona systemu podatkowego przed nieuprawnionym działaniem
 podatnika............................................................................................................... 410
 5.1. Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania.............................................. 410
 5.1.1. Geneza klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania.... 410
 5.1.2. Pojęcie unikania opodatkowania..................................................... 411
 5.1.3. Postępowanie w sprawie unikania opodatkowania....................... 413
 5.1.4. Opinie zabezpieczające...................................................................... 414
 5.1.5. Cofnięcie skutków unikania opodatkowania................................. 414
 5.2. Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego
 do wyłudzeń skarbowych............................................................................. 415
 5.2.1. Istota regulacji przeciwdziałającym wykorzystywaniu sektora
 finansowego do wyłudzeń skarbowych........................................... 415
 5.2.2. Analiza ryzyka.................................................................................... 416
 5.2.3. Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego............................. 416
 6. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych.................................. 417
 6.1. Zasady zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych.............. 417
 6.2. Hipoteka przymusowa.................................................................................. 420
 6.3. Zastaw skarbowy........................................................................................... 420
 7. Ułatwienia w wykonaniu zobowiązań podatkowych..................................... 421
 7.1. Odroczenie terminu płatności lub rozłożenie podatku na raty............. 421
 7.2. Zwolnienie płatnika z obowiązku poboru podatku................................. 424
 7.3. Odroczenie terminów przewidzianych w przepisach prawa
 podatkowego.................................................................................................. 425
 7.4. Przedłużanie terminów przewidzianych w przepisach prawa
 podatkowego.................................................................................................. 426
 8. Nadpłata podatku................................................................................................. 426
 8.1. Pojęcie i powstanie nadpłaty podatku........................................................ 426
 8.2. Moment powstania nadpłaty....................................................................... 428
 8.3. Sposoby określania nadpłaty....................................................................... 428
 8.4. Tryb i terminy zwrotu nadpłaty.................................................................. 429
 8.5. Zwrot i oprocentowanie nadpłaty............................................................... 430
 8.6. Przedawnienie prawa do stwierdzenia i zwrotu nadpłaty....................... 431
 9. Wygasanie zobowiązań podatkowych.............................................................. 431
 9.1. Pojęcie i sposoby wygasania zobowiązań podatkowych......................... 431
 9.2. Efektywne metody wygasania zobowiązań podatkowych...................... 432
 9.2.1. Zapłata i pobranie podatku przez płatnika i inkasenta................ 432
 9.2.2. Potrącenie zobowiązań podatkowych............................................. 433
 9.2.3. Zaliczenie nadpłaty lub zaliczenie zwrotu podatku...................... 435
 9.2.4. Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych................ 435
 9.2.5. Przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego
 w postępowaniu egzekucyjnym........................................................ 436
 9.3. Nieefektywne metody wygasania zobowiązań podatkowych................ 437
 9.3.1. Umorzenie zaległości......................................................................... 437
 9.3.2. Zaniechanie poboru........................................................................... 438
 9.3.3. Przedawnienie..................................................................................... 439
 9.3.4. Zwolnienie z obowiązku zapłaty w związku z zastosowaniem
 się do interpretacji przepisów prawa podatkowego....................... 444
 9.3.5. Nabycie spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę
 samorządu terytorialnego stwierdzonego przez prawomocne
 postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.............................. 445
 10. Rozszerzenie zakresu podmiotowego odpowiedzialności podatkowej..... 445
 10.1. Następstwo prawne................................................................................... 445
 10.1.1. Następstwo prawne osób prawnych i jednostek
 organizacyjnych niemających osobowości prawnej............... 446
 10.1.2. Następstwo prawne osób fizycznych......................................... 447
 10.2. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich....................................... 449
 10.2.1. Zasady ogólne odpowiedzialności podatkowej osób
 trzecich........................................................................................... 449
 10.2.2. Odpowiedzialność podatkowa rozwiedzionego małżonka... 450
 10.2.3. Odpowiedzialność podatkowa członka rodziny..................... 451
 10.2.4. Odpowiedzialność podatkowa nabywcy przedsiębiorstwa
 lub zorganizowanej części.......................................................... 451
 10.2.5. Odpowiedzialność jednoosobowej spółki kapitałowej.......... 452
 10.2.6. Odpowiedzialność spółki niemającej osobowości prawnej..... 452
 10.2.7. Odpowiedzialność podatkowa firmującego............................ 452
 10.2.8. Odpowiedzialność podatkowa właściciela, samoistnego
 posiadacza lub użytkownika wieczystego rzeczy lub prawa
 majątkowego................................................................................. 453
 10.2.9. Odpowiedzialność podatkowa dzierżawcy lub
 użytkownika nieruchomości..................................................... 453
 10.2.10. Odpowiedzialność podatkowa wspólnika spółki cywilnej,
 jawnej, partnerskiej oraz komplementariusza spółki
 komandytowej albo komandytowo-akcyjnej.......................... 454
 10.2.11. Odpowiedzialność podatkowa za zaległości podatkowe
 spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki
 z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej
 spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji,
 spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji.................. 454
 10.2.12. Odpowiedzialność podatkowa za zaległości podatkowe
 innych osób prawnych................................................................ 457
 10.2.13. Odpowiedzialność podatkowa likwidatorów spółki.............. 457
 10.2.14. Odpowiedzialność podatkowa osób prawnych
 przejmujących lub osób prawnych powstałych w wyniku
 podziału........................................................................................ 457
 10.2.15. Odpowiedzialność podatkowa gwaranta i poręczyciela........ 458
 10.2.16. Odpowiedzialność podatkowa niektórych podatników
 podatku od towarów i usług....................................................... 458
 10.2.17. Odpowiedzialność solidarna nabywcy towarów i usług
 oraz jego kontrahenta.................................................................. 459
 10.2.18. Odpowiedzialność pełnomocnika podatnika VAT................ 460
 10.2.19. Odpowiedzialność zarządcy sukcesyjnego oraz zarządcy
 faktycznego................................................................................... 460
 Rozdział XVII
 Procedury podatkowe.................................................................................................. 461
 1. Sposoby weryfikowania prawidłowości wywiązywania się z zobowiązań
 podatkowych......................................................................................................... 461
 2. Postępowanie podatkowe.................................................................................... 462
 2.1. Charakterystyka postępowania podatkowego.......................................... 462
 2.2. Zasady ogólne postępowania podatkowego.............................................. 465
 2.2.1. Istota i znaczenie zasad ogólnych postępowania podatkowego... 465
 2.2.2. Zasada praworządności (legalizmu)................................................ 466
 2.2.3. Zasada zaufania do organów podatkowych.................................... 469
 2.2.4. Zasada informowania........................................................................ 470
 2.2.5. Zasada prawdy obiektywnej.............................................................. 472
 2.2.6. Zasada czynnego udziału stron........................................................ 473
 2.2.7. Zasada przekonywania stron............................................................ 475
 2.2.8. Zasada szybkości postępowania....................................................... 475
 2.2.9. Zasada pisemności.............................................................................. 477
 2.2.10. Zasada dwuinstancyjności................................................................ 478
 2.2.11. Zasada trwałości ostatecznej decyzji podatkowej.......................... 479
 2.2.12. Zasada jawności dla stron.................................................................. 480
 2.3. Postanowienia ogólne................................................................................... 481
 2.3.1. Wyłączenie pracownika organu podatkowego i wyłączenie
 organu podatkowego.......................................................................... 481
 2.3.2. Strona postępowania podatkowego................................................. 483
 2.3.3. Pełnomocnictwo................................................................................. 486
 2.3.4. Terminy załatwiania spraw podatkowych...................................... 488
 2.3.5. Doręczenia........................................................................................... 490
 2.3.6. Wezwania............................................................................................. 494
 2.3.7. Zachowanie i przywrócenie terminu............................................... 495
 2.4. Postępowanie przed organem pierwszej instancji.................................... 499
 2.4.1. Wszczęcie postępowania.................................................................... 499
 2.4.2. Postępowanie dowodowe................................................................... 502
 2.4.3. Rozstrzygnięcia w postępowaniu podatkowym............................. 518
 2.5. Postępowanie odwoławcze........................................................................... 522
 2.5.1. Środki zaskarżenia.............................................................................. 522
 2.5.2. Postępowanie odwoławcze przed organem pierwszej instancji... 524
 2.5.3. Postępowanie odwoławcze przed organem odwoławczym.......... 524
 2.5.4. Rodzaje rozstrzygnięć organu odwoławczego................................ 526
 2.6. Tryby nadzwyczajne wzruszenia decyzji ostatecznej............................... 527
 2.6.1. Wznowienie postępowania................................................................ 527
 2.6.2. Stwierdzenie nieważności decyzji.................................................... 529
 2.6.3. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej....................................... 530
 2.6.4. Wygaśnięcie decyzji............................................................................ 531
 3. Kontrola celno-skarbowa.................................................................................... 532
 3.1. Zakres kontroli celno-skarbowej................................................................ 532
 3.2. Przebieg kontroli celno-skarbowej............................................................. 532
 3.3. Zakończenie kontroli celno-skarbowej...................................................... 535
 4. Czynności sprawdzające...................................................................................... 536
 4.1. Cel czynności sprawdzających.................................................................... 536
 4.2. Korekta i żądanie złożenia deklaracji......................................................... 537
 4.3. Przedłużenie terminu zwrotu podatku...................................................... 538
 4.4. Żądanie dokumentów od kontrahentów podatnika................................ 538
 4.5. Żądanie okazania dokumentów od podatnika i instytucji
 finansowych................................................................................................... 538
 4.6. Oględziny lokalu mieszkalnego.................................................................. 539
 5. Kontrola podatkowa............................................................................................. 539
 5.1. Cel i zasady prowadzenia kontroli podatkowej........................................ 539
 5.2. Uprawnienia kontrolujących....................................................................... 542
 5.3. Obowiązki kontrolowanego......................................................................... 543
 5.4. Zakończenie kontroli podatkowej.............................................................. 544
 Rozdział XVIII
 Przymusowe wykonanie zobowiązań podatkowych............................................. 545
 1. Zakres i podstawy egzekucji należności podatkowych.................................. 545
 2. Zasady egzekucji należności podatkowych...................................................... 546
 2.1. Pojęcie zasad postępowania egzekucyjnego.............................................. 546
 2.2. Zasada celowości........................................................................................... 548
 2.3. Zasada prawnego obowiązku wszczęcia i prowadzenia egzekucji......... 549
 2.4. Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych
 w ustawie......................................................................................................... 549
 2.5. Zasada stosowania środków prowadzących bezpośrednio
 do wykonania obowiązku............................................................................ 549
 2.6. Zasada stosowania najłagodniejszego środka egzekucyjnego................ 550
 2.7. Zasada niezbędności..................................................................................... 550
 2.8. Zasada zagrożenia......................................................................................... 550
 2.9. Zasada poszanowania minimum egzystencji............................................ 551
 2.10. Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji.......................................... 551
 3. Pojęcie i właściwość organu egzekucyjnego..................................................... 552
 4. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego.......................................................... 553
 5. Przebieg postępowania egzekucyjnego............................................................. 555
 5.1. Dopuszczalność egzekucji............................................................................ 555
 5.2. Przesłanki prowadzenia postępowania egzekucyjnego........................... 556
 5.3. Wybór środka lub środków egzekucyjnych............................................... 556
 5.4. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego................................................ 558
 6. Środki ochrony prawnej w toku egzekucji administracyjnej......................... 559
 6.1. Charakterystyka środków ochrony prawnej w egzekucji
 administracyjnej............................................................................................ 559
 6.2. Zażalenie......................................................................................................... 560
 6.3. Zarzut w sprawie egzekucji administracyjnej........................................... 560
 6.4. Wniosek o wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego
 spod egzekucji................................................................................................ 561
 6.5. Skarga na czynności egzekucyjne............................................................... 562
 6.6. Skarga na przewlekłość postępowania....................................................... 563
 6.7. Skarga na bezczynność wierzyciela............................................................ 563
 6.8. Sprzeciw.......................................................................................................... 564
 6.9. Inne środki ochrony prawnej w postępowaniu egzekucyjnym.............. 565
 7. Zakończenie postępowania egzekucyjnego...................................................... 566
 8. Środki egzekucyjne należności pieniężnych..................................................... 569
 8.1. Czynności egzekucyjne a środki egzekucyjne.......................................... 569
 8.2. Egzekucja z pieniędzy................................................................................... 570
 8.3. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę......................................................... 570
 8.4. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia
 społecznego oraz renty socjalnej................................................................. 571
 8.5. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych.... 572
 8.6. Egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych........... 573
 8.7. Egzekucja z ruchomości............................................................................... 573
 8.8. Egzekucja z nieruchomości.......................................................................... 575
 9. Postępowanie zabezpieczające............................................................................ 576
 9.1. Istota i przesłanki zabezpieczenia............................................................... 576
 9.2. Wszczęcie i przebieg zabezpieczenia.......................................................... 576
 9.3. Środki zabezpieczające................................................................................. 577
 10. Międzynarodowa współpraca przy egzekucji należności podatkowych...... 578
 10.1. Podstawy prawne i zasady współpracy przy egzekucji należności
 podatkowych................................................................................................ 578
 10.2. Występowanie o udzielenie pomocy do państwa
 członkowskiego UE..................................................................................... 579
 10.3. Udzielanie pomocy państwu członkowskiemu UE............................... 581
 10.4. Wzajemna pomoc na podstawie umów międzynarodowych............... 581
 Rozdział XIX
 Sądowa kontrola orzeczeń w sprawach podatkowych........................................... 583
 1. Ewolucja sądownictwa administracyjnego w sprawach podatkowych
 w Polsce po 1945 r. ............................................................................................... 583
 2. Współczesne uwarunkowania konstytucyjne sądownictwa
 administracyjnego................................................................................................ 586
 3. Organizacja sądów administracyjnych............................................................. 590
 3.1. Wojewódzkie sądy administracyjne........................................................... 590
 3.2. Naczelny Sąd Administracyjny................................................................... 591
 3.3. Sędziowie, asesorzy i referendarze w sądach administracyjnych.......... 593
 4. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji............................................... 595
 4.1. Wszczęcie postępowania.............................................................................. 595
 4.2. Strony postępowania..................................................................................... 598
 4.3. Badanie formalne skargi.............................................................................. 599
 4.4. Posiedzenia sądowe....................................................................................... 600
 4.5. Postępowanie w trybach szczególnych....................................................... 602
 4.5.1. Postępowanie mediacyjne................................................................. 602
 4.5.2. Tryb uproszczony............................................................................... 602
 4.6. Zawieszenie postępowania........................................................................... 603
 4.6.1. Przesłanki zawieszenia...................................................................... 603
 4.6.2. Skutek zawieszenia............................................................................. 604
 4.6.3. Podjęcie postępowania....................................................................... 605
 4.7. Orzeczenia sądowe........................................................................................ 605
 4.7.1. Zasady orzekania................................................................................ 605
 4.7.2. Wyrok................................................................................................... 606
 4.7.3. Postanowienie..................................................................................... 608
 5. Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym......................... 609
 5.1. Środki odwoławcze i ich rozpoznanie........................................................ 609
 5.1.1. Skarga kasacyjna................................................................................. 609
 5.1.2. Zażalenie.............................................................................................. 614
 5.2. Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego........................................ 615
 Rozdział XX
 Przestępstwa i wykroczenia podatkowe................................................................... 617
 1. Przesłanki zmian w prawie karnym skarbowym............................................ 617
 2. Przestępstwa a wykroczenia skarbowe............................................................. 619
 2.1. Słowniczek i jego znaczenie......................................................................... 619
 2.2. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe..................................... 619
 2.3. Zasada terytorialności.................................................................................. 621
 2.4. Reguły intertemporalne............................................................................... 622
 2.5. Zasady sądowego orzekania za przestępstwa i wykroczenia skarbowe..... 623
 3. Przestępstwa skarbowe – zagadnienia ogólne.................................................. 623
 3.1. Kary................................................................................................................. 624
 3.2. Środki karne................................................................................................... 625
 3.3. Środki zabezpieczające................................................................................. 625
 3.4. Przedawnienie przestępstw.......................................................................... 625
 4. Wykroczenia skarbowe – zagadnienia ogólne................................................. 626
 4.1. Kara................................................................................................................. 627
 4.2. Środki karne................................................................................................... 627
 4.3. Ustanie karalności......................................................................................... 627
 5. Zaniechanie ukarania sprawcy........................................................................... 627
 5.1. Czynny żal...................................................................................................... 628
 5.2. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.......................................... 629
 5.3. Odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego........................... 630
 6. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom
 podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji.......................... 631
 7. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego........................................................ 632
 Część trzecia
 CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA POLSKIEGO PRAWA PODATKOWEGO
 Rozdział XXI
 Podatki pośrednie......................................................................................................... 637
 1. Podatek od towarów i usług................................................................................ 637
 1.1. Wprowadzenie............................................................................................... 637
 1.2. Konstrukcja prawna podatku od towarów i usług – zasady ogólne...... 639
 1.2.1. Zakres przedmiotowy........................................................................ 639
 1.2.2. Zakres podmiotowy........................................................................... 640
 1.2.3. Podstawa opodatkowania.................................................................. 641
 1.2.4. Stawki podatku.................................................................................... 641
 1.2.5. Zapłata podatku i terminy................................................................. 642
 1.3. Wnioski........................................................................................................... 642
 2. Podatek akcyzowy................................................................................................ 643
 2.1. Wprowadzenie............................................................................................... 643
 2.2. Konstrukcja prawna podatku akcyzowego............................................... 644
 2.2.1. Zakres przedmiotowy........................................................................ 644
 2.2.2. Zakres podmiotowy........................................................................... 645
 2.2.3. Podstawa opodatkowania i stawki................................................... 645
 2.2.4. Zasada samoobliczania podatku...................................................... 646
 3. Podatek od gier..................................................................................................... 647
 3.1. Wprowadzenie............................................................................................... 647
 3.2. Konstrukcja prawna podatku...................................................................... 648
 3.2.1. Przedmiot opodatkowania................................................................ 648
 3.2.2. Zakres podmiotowy........................................................................... 648
 3.2.3. Podstawa i stawki podatku................................................................ 649
 3.2.4. Wnioski................................................................................................ 649
 Rozdział XXII
 Państwowe podatki (daniny) bezpośrednie............................................................ 651
 1. Podatek dochodowy od osób fizycznych........................................................... 651
 1.1. Geneza i zasady opodatkowania dochodu osób fizycznych.................... 651
 1.2. Podstawa prawna........................................................................................... 654
 1.3. Podmiot opodatkowania.............................................................................. 656
 1.4. Przedmiot i podstawa opodatkowania....................................................... 658
 1.5. Zwolnienia przedmiotowe............................................................................ 662
 1.6. Opodatkowanie przychodów nieznajdujących pokrycia
 w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł
 nieujawnionych.............................................................................................. 663
 1.7. Ulgi podatkowe.............................................................................................. 665
 1.8. Skala podatkowa i stawki podatkowe......................................................... 667
 1.9. Technika podatkowa..................................................................................... 669
 2. Uproszczone formy opodatkowania.................................................................. 671
 2.1. Istota ryczałtu podatkowego........................................................................ 671
 2.2. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych............................................ 672
 2.3. Karta podatkowa........................................................................................... 676
 2.4. Opodatkowanie osób duchownych............................................................. 677
 3. Podatek dochodowy od osób prawnych............................................................ 678
 3.1. Podstawa prawna........................................................................................... 678
 3.2. Wyłączenia w zakresie stosowania przepisów ustawy o podatku
 dochodowym od osób prawnych................................................................ 678
 3.3. Podmiot podatku........................................................................................... 679
 3.4. Przedmiot podatku i podstawa opodatkowania....................................... 682
 3.5. Ulgi podatkowe.............................................................................................. 684
 3.6. Stawki podatkowe.......................................................................................... 687
 3.7. Minimalny podatek dochodowy................................................................. 688
 3.8. Opodatkowanie spółek holdingowych....................................................... 689
 3.9. Technika podatkowa..................................................................................... 689
 3.10. Ryczałt podatkowy........................................................................................ 690
 4. Podatek od wydobycia niektórych kopalin....................................................... 692
 4.1. Podstawa prawna........................................................................................... 692
 4.2. Podmiot podatku........................................................................................... 692
 4.3. Przedmiot podatku i podstawa opodatkowania....................................... 693
 4.4. Stawki podatkowe.......................................................................................... 694
 4.5. Technika podatkowa..................................................................................... 694
 5. Podatek tonażowy................................................................................................ 695
 5.1. Podstawa prawna........................................................................................... 695
 5.2. Podmiot podatku........................................................................................... 695
 5.3. Przedmiot podatku, podstawa opodatkowania i stawka podatkowa.... 696
 5.4. Technika podatkowa..................................................................................... 697
 6. Podatek od niektórych instytucji finansowych................................................ 697
 6.1. Podstawa prawna........................................................................................... 697
 6.2. Podmiot podatku........................................................................................... 697
 6.3. Przedmiot podatku i podstawa opodatkowania....................................... 698
 6.4. Stawki podatkowe.......................................................................................... 698
 6.5. Technika podatkowa..................................................................................... 699
 7. Podatek od sprzedaży detalicznej...................................................................... 699
 7.1. Podstawa prawna........................................................................................... 699
 7.2. Podmiot podatku........................................................................................... 699
 7.3. Przedmiot podatku i podstawa opodatkowania....................................... 699
 7.4. Stawki podatkowe.......................................................................................... 700
 7.5. Technika podatkowa..................................................................................... 700
 8. Poda