Sygnalizowanie naruszeń prawa w administracji publicznej
W książce przedstawiono identyfikację oraz ocenę rozległych regulacji sygnalizowania naruszeń prawa w administracji publicznej, obejmującą m.in.: • analizę przepisów prawa odnoszących się do zjawiska sygnalizacji w regulacjach konstytucyjnoprawnej, karnoprocesowej, cywilnej, administracyjnoprawnej i sądowoadministracyjnej; • problematykę naruszeń prawa w polskim ustawodawstwie w oparciu o poglądy nauki i judykatury; • model sygnalizowania naruszeń wprowadzonych dyrektywą sygnalizacyjną UE.
Publikacja przeznaczona jest dla sektora administracji publicznej, w szczególności dla prawników (sędziów, adwokatów i radców prawnych oraz praktyków prawa pracy i compliance), dla pracowników samorządowych związanych z kontrolą i nadzorem oraz pracowników rządowej administracji publicznej. Zainteresuje także osoby naukowo zajmujące się omawianą tematyką.
„Dzieło (...) jest kompleksowe i kompletne w tym znaczeniu, że obejmuje swoim zakresem dogmatyczne analizy przepisów o sygnalizacji z wielu dziedzin prawa. Opiniowaną pracę wyróżnia nie tylko jej merytoryczna oryginalność, ale także rzadka współcześnie umiejętność łączenia analiz teoretycznych z dogmatyczną metodą badania prawa (…)”. Z recenzji wydawniczej prof. dra hab. Andrzeja Wróbla
„(…) Recenzowana praca stanowi wartościową pozycję w polskiej literaturze przedmiotu. Jest pracą o niekwestionowanych walorach naukowych, a jednocześnie dużej przydatności praktycznej. Jest pierwszą obszerniejszą monografią opisującą zjawisko sygnalizacji w administracji publicznej. Twórcze uogólnienia, logiczny i jasny tok wywodu, wreszcie duża kultura słowa, czynią z recenzowanej pracy pozycję wartościową”. Z recenzji wydawniczej prof. dra hab. Zygmunta Niewiadomskiego
Wykaz skrótów | str. 25
Wstęp | str. 29
CZĘŚĆ PIERWSZA
ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE I PRZEGLĄD REGULACJI SYGNALIZACYJNYCH W USTAWODAWSTWIE POLSKIM
Uwagi ogólne | str. 33
DZIAŁ I
ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE, METODOLOGIA, POJĘCIA I KONSTRUKCJA PRACY | str. 35
Rozdział I. Tematyka pracy, ewolucja koncepcji i konstrukcji rozważań oraz problemy metodologii | str. 35
Uzasadnienie wyboru tematyki pracy | str. 35
Ewolucja koncepcji i konstrukcji tematyki pracy oraz jej zakresu | str. 36
O problemach metodologii badań w kontekście tematyki pracy i głównym problemie badawczym | str. 39
Uzasadnienie „nieempirycznego” przedmiotu pracy w kontekście przedmiotu nauk prawnych | str. 43
Rozdział II. Ustalenia pojęciowe, cel, przedmiot i metody badawcze związane ze zjawiskiem sygnalizowania w świetle stanowisk nauki prawa administracyjnego | str. 45
O metodach badawczych w naukach administracyjnoprawnych | str. 45
Ustalenia pojęciowe związane ze zjawiskiem sygnalizowania jako podstawa do ustalenia przedmiotu sygnalizacji | str. 47
Rozdział III. Reasumpcja obszaru badań, problemów i metod badawczych, celu oraz wpływu rezultatów pracy na rozwój nauki | str. 48
DZIAŁ II
SYGNALIZACJA W USTAWODAWSTWIE POLSKIM I LITERATURZE Z WYŁĄCZENIEM REGULACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNEJ | str. 52
Rozdział IV. Sygnalizacja Trybunału Konstytucyjnego | str. 52
Geneza prawno-polityczna Trybunału Konstytucyjnego i jego kompetencji sygnalizacyjnych | str. 52
1.1. Zagadnienia wprowadzające | str. 52
1.2. Obowiązująca ustawowa regulacja sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego jako pojęcie prawne oraz jego ewolucja w przepisach | str. 55
Pojęcie i charakter sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego w świetle poglądów doktryny | str. 57
2.1. Ujmowanie sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego jako kompetencji | str. 57
2.2. Sygnalizacja Trybunału Konstytucyjnego w świetle Konstytucji RP | str. 60
2.3. Sygnalizacja Trybunału Konstytucyjnego sensu largo, sensu stricto i inne typologie | str. 62
2.4. Sygnalizacja Trybunału Konstytucyjnego a pojęcie funkcji w ujęciu literatury przedmiotu | str. 65
2.5. Funkcja sygnalizacyjna Trybunału Konstytucyjnego jako skutek, rola i współzależność; pojęcia dysfunkcji i eufunkcji | str. 66
2.6. Kilka uwag o sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego na tle poglądów doktryny | str. 69
2.6.1. Uwagi o charakterze ogólnym | str. 69
2.6.2. Uwagi o charakterze szczegółowym. Pojęcie sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego | str. 70
Ujęcie sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego jako postępowania sygnalizacyjnego | str. 72
3.1. W sprawie dwóch rodzajów postępowań, tj. odrębności postępowania sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego w ramach rozpoznawanej sprawy oraz postępowania sygnalizacyjnego prowadzonego w oparciu o przepisy regulaminu Trybunału | str. 72
3.2. O elementach postępowania sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego | str. 73
3.2.1. Rewizja pojęć sygnalizacji sensu largo i sensu stricto Trybunału Konstytucyjnego w kontekście postępowania sygnalizacyjnego | str. 73
3.2.2. Elementy postępowań sygnalizacyjnych Trybunału Konstytucyjnego sensu largo i sensu stricto (podmioty, przedmiot oraz forma) | str. 76
3.3. Sygnalizacja Trybunału Konstytucyjnego sensu stricto – wszczęcie, tryb postępowania, forma postanowienia (orzeczenia) sygnalizacyjnego oraz adresaci obowiązków | str. 76
3.3.1. Formalna postać orzeczeń sygnalizacyjnych | str. 76
3.3.2. Wszczęcie i bieg postępowania sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego | str. 79
3.3.3. W kwestii przedmiotu sygnalizacji Trybunału; typy obowiązków związanych z sygnalizacją jako przedmiot postępowania sensu largo i sensu stricto | str. 81
3.3.4. „Luki w prawie” i „uchybienia w prawie”, a więc o „przedmiocie” przedmiotu postępowania sygnalizacyjnego | str. 83
3.3.5. Adresaci i typy obowiązków sygnalizacyjnych związanych z sygnalizacją Trybunału Konstytucyjnego | str. 85
3.3.6. Problematyka mocy wiążącej postanowień sygnalizacyjnych Trybunału Konstytucyjnego | str. 88
Uwagi, wnioski i propozycje pojęciowe. Ocena sygnalizacji Trybunału Konstytucyjnego. Wyodrębnienie obowiązków sygnalizacyjnych | str. 89
4.1. Uwagi ogólne na tle poglądów doktryny | str. 89
4.2. Uwagi szczegółowe | str. 91
4.3. W sprawie odmiennej typologii sygnalizacji i obowiązków sygnalizacyjnych Trybunału Konstytucyjnego | str. 93
4.4. Słów kilka o praktyce sygnalizacyjnej Trybunału Konstytucyjnego | str. 97
Rozdział V. Sygnalizacja w prawie karnym procesowym | str. 100
Zagadnienia wprowadzające | str. 100
Geneza regulacji sygnalizacji karnoprocesowej | str. 101
Pojęcie, istota i procesowy charakter sygnalizacji w świetle poglądów doktryny | str. 104
3.1. Koncepcja sygnalizacji karnoprocesowej sensu stricto i sensu largo | str. 104
3.2. O sygnalizacji karnoprocesowej w kontekście pojęcia stosunku prawnego i stosunku procesowego | str. 108
3.2.1. Kilka słów o stosunku prawnym w ogólności | str. 108
3.2.2. Sygnalizacja jako stosunek karnoprocesowy | str. 110
3.2.2.1. Fakty prawne w nawiązywaniu stosunku prawnego sygnalizacji | str. 110
3.2.2.2. Problem struktury podmiotowej stosunku karnoprocesowego sygnalizacji na tle struktury podmiotowej procesu karnego | str. 113
3.2.2.2.1. Podmioty stosunków karnoprocesowych a uczestnicy procesu karnego | str. 113
3.2.2.2.2. Strony postępowania karnego w ujęciu materialnym i formalnym | str. 116
3.2.2.2.3. Strony karnoprocesowego stosunku sygnalizacji | str. 117
3.2.2.2.4. Sygnaliści | str. 117
3.2.2.2.5. Adresaci sygnalizacji | str. 118
3.2.2.2.6. Inni adresacji sygnalizacji (szczególny typ sygnalizacji publicznej w związku z procesem karnym) | str. 120
3.2.2.2.7. Status podmiotów, których działania dotyczy zawiadomienie w stosunku prawnym sygnalizacji | str. 121
Przedmiot i treść stosunku prawnego sygnalizacji i postępowania sygnalizacyjnego a problematyka przedmiotu procesu karnego | str. 121
4.1. Przedmiot procesu karnego i jego trwałość | str. 121
4.2. Pojęcie przedmiotu procesu karnego a definiowanie stron procesu. Pojęcie quasi-strony | str. 123
4.3. Pojęcie i charakter prawny quasi-strony w procesie karnym | str. 124
Przedmiot i treść stosunku prawnego sygnalizacji | str. 126
5.1. Kilka uwag z zakresu teorii prawa o stosunku prawnym i jego elementach konstrukcyjnych | str. 126
5.2. Przedmiot i treść stosunku prawnego sygnalizacyjnego w ocenie doktryny. Obowiązki prawne i pozaprawne w ramach sygnalizacji | str. 127
5.3. Pojęcie poważnego uchybienia stwierdzonego w działalności danej instytucji a przedmiot sygnalizacji karnoprocesowej | str. 129
Sankcje w ramach sygnalizacji karnoprocesowej | str. 130
W sprawie pojęcia „karnoprocesowe postępowanie sygnalizacyjne” | str. 131
Sygnalizacja jako postępowanie a pojęcie prawnej normy postępowania | str. 133
Regulacja art. 19 k.p.k. jako postępowanie sygnalizacyjne | str. 135
9.1. O „normie prawnej w działaniu” | str. 135
9.2. Jeszcze o nawiązaniu i ustaniu karnoprawnego stosunku sygnalizacji oraz początku i końcu biegu postępowania sygnalizacyjnego | str. 137
9.3. Zakres podmiotowy postępowania sygnalizacyjnego w procesie karnym w kontekście kompetencji sygnalistów do stwierdzenia poważnego uchybienia w działaniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej | str. 138
9.4. Pojęcie sądu w karnoprocesowym postępowaniu sygnalizacyjnym | str. 140
9.5. Cel postępowania sygnalizacji karnoprocesowej | str. 141
9.6. Karnoprocesowe postępowanie sygnalizacyjne a postępowanie incydentalne | str. 144
9.7. Zaskarżalność sądowego i prokuratorskiego zawiadomienia sygnalizacyjnego oraz odpowiedzialność sygnalistów | str. 147
9.8. Forma wystąpienia sygnalizacyjnego w postępowaniu karnym | str. 147
Zagadnienia końcowe | str. 148
Rozdział VI. Z problematyki sygnalizacji w sprawach cywilnych | str. 152
Geneza instytucji sygnalizacji i jej stopniowy zanik w Kodeksie postępowania cywilnego | str. 152
Kształt postępowań sygnalizacyjnych w Kodeksie postępowania cywilnego – ujęcie historyczne | str. 155
2.1. Podstawa procesowa wystąpienia procesowego sądu jako sygnalisty | str. 155
2.2. Adresaci sygnalizacji sądowej | str. 155
2.3. Metodyka tworzenia pism sygnalizacyjnych cywilnoprocesowych oraz rodzaje sygnalizacji | str. 156
2.4. Przedmiot sygnalizacji cywilnoprocesowej | str. 159
2.5. Sygnalizacja w postępowaniach arbitrażowych do 1989 r. | str. 160
2.5.1. Arbitrażowe procedury sygnalizacyjne; sygnaliści i adresaci sygnalizacji | str. 160
2.5.2. Przedmiot postępowań sygnalizacji arbitrażowej | str. 161
Obowiązujące regulacje cywilnoprawne typu sygnalizacyjnego | str. 162
3.1. Charakter sygnalizacji sądów rodzinnych | str. 162
3.2. Społeczna sygnalizacja rodzinno-opiekuńcza | str. 164
3.3. Instytucja wytyku judykacyjnego i problematyka sygnalizacji Sądu Najwyższego | str. 165
3.4. Inne kompetencje Sądu Najwyższego jako sui generis sygnalizacja sądu cywilnego | str. 166
3.4.1. Sygnalizacja Sądu Najwyższego w obecnym stanie prawnym | str. 166
3.4.2. Raporty z działalności sądownictwa cywilnego za dany rok | str. 167
Kompetencje sygnalizacyjne Krajowej Rady Sądownictwa | str. 169
Whistleblowing jako element sygnalizacji związanej ze stosunkiem pracy | str. 170
CZĘŚĆ DRUGA
SYGNALIZACJA W REGULACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNEJ I SĄDOWOADMINISTRACYJNEJ
Uwagi ogólne | str. 173
DZIAŁ I
SYGNALIZACJA TYPU SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO | str. 174
Rozdział I. O przydatności rozgraniczania regulacji prawa procesowego administracyjnego (typ kierowniczy) od regulacji prawa procesowego sądowego (typ sądowy) jako tło rozważań o sygnalizacji w prawie administracyjnym | str. 174
Zagadnienia wprowadzające | str. 174
Przydatność rozgraniczania regulacji prawa procesowego administracyjnego (typ kierowniczy) od regulacji prawa procesowego sądowego (typ sądowy) jako tło rozważań o sygnalizacji w prawie administracyjnym | str. 176
Czynności o charakterze sygnalizacyjnym w ustawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi | str. 180
3.1. Zagadnienia ogólne, podstawy prawne i charakter | str. 180
3.2. O dwupostaciowości sygnalizacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 181
Rozdział II. Sygnalizacja sądowoadministracyjna szczególna (obligatoryjna) | str. 183
Pojęcie sygnalizacji szczególnej (obligatoryjnej, dyscyplinującej) sądu administracyjnego na podstawie art. 55 § 3 p.p.s.a. | str. 183
Przedmiot postępowania i przesłanki zastosowania sygnalizacji szczególnej | str. 184
2.1. Rażące przypadki naruszenia obowiązku jako przesłanka sygnalizacji szczególnej | str. 185
Podmioty i forma postępowania w ramach sygnalizacji szczególnej | str. 188
Zagadnienia końcowe | str. 190
Rozdział III. Sygnalizacja sądowoadministracyjna ogólna na podstawie art. 155 p.p.s.a. | str. 192
Pojęcie sygnalizacji ogólnej (postępowanie w przypadku stwierdzenia istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie na podstawie art. 155 p.p.s.a.) oraz sygnalizacji informacyjnej | str. 192
Zakres podmiotowy sygnalizacji ogólnej z art. 155 p.p.s.a. (sygnaliści i adresaci sygnalizacji) | str. 193
2.1. Sygnaliści w rozumieniu 155 p.p.s.a. a pojęcie „tok rozpoznania sprawy” | str. 193
2.2. Adresaci sygnalizacji ogólnej | str. 197
Zakres przedmiotowy sygnalizacji ogólnej (przedmiot postępowania sygnalizacyjnego ogólnego bądź stosunku prawnego sygnalizacji) | str. 198
Obowiązek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego jako sygnalizacja informacyjna | str. 201
4.1. Informacja sygnalizacyjna adresowana do Prezydenta RP i Krajowej Rady Sądownictwa | str. 202
4.2. Informacja sygnalizacyjna adresowana do Prezesa Rady Ministrów | str. 202
Charakter prawny sygnalizacji w uzasadnieniach wyroków sądów administracyjnych | str. 202
Kwestia sankcji za niedopełnienie obowiązku sygnalizacyjnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym | str. 203
Rozdział IV. Pojęcie, formy i przesłanki rażącego naruszenia prawa w poglądach doktryny na tle ogólnego postępowania administracyjnego jako wstęp do analizy istotnych naruszeń prawa | str. 205
Zagadnienia wprowadzające | str. 205
Pojęcie „rażące naruszenie prawa” w świetle poglądów nauki i orzecznictwa sądów administracyjnych | str. 206
2.1. Geneza problemów interpretacyjnych pojęcia „rażące naruszenie prawa” | str. 206
2.2. O dwutorowości stanowisk doktryny w sprawie pojęcia rażącego naruszenia prawa i próbie rekonstrukcji tego pojęcia | str. 208
Koncepcje interpretacji zwrotu „wydanie decyzji administracyjnej z rażącym naruszeniem prawa” w ogólnym postępowaniu administracyjnym jako podstawa do analizy koncepcji „istotnych naruszeń prawa” w ramach sygnalizacji sądowoadministracyjnej | str. 212
3.1. Wydanie decyzji administracyjnej „z rażącym naruszeniem prawa” w poglądach doktryny | str. 212
3.1.1. Naruszenia norm materialnego prawa administracyjnego powodujące wadliwość decyzji a rażące naruszenie prawa materialnego | str. 218
3.1.2. Rażące naruszenie prawa jako naruszenie norm prawa procesowego na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego | str. 219
3.1.3. Rażące naruszenie prawa a prawo wewnętrzne na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego | str. 220
3.1.4. Waga wykładni systemowej i celowościowej dla pojęcia „wydanie decyzji administracyjnej z rażącym naruszeniem prawa” | str. 221
3.1.5. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie rażącego naruszenia prawa na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego | str. 222
3.1.5.1. Koncepcja pozytywnych przesłanek wstępnych potrzebnych do stwierdzenia wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa | str. 223
3.1.6. Przykłady szczegółowe wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa | str. 226
3.1.6.1. Wydanie błędnego rozstrzygnięcie co do sposobu zakończenia sprawy | str. 226
3.1.6.2. Treść decyzji przeciwstawiającej się przepisom, na podstawie których decyzja została wydana lub powinna była zostać wydana (sprzeczność bezwzględna i względna) | str. 227
3.1.6.3. Rażące naruszenie prawa jako skutek wadliwości oznaczenia strony
decyzji | str. 228
3.2. O pozakodeksowym pojęciu rażącego naruszenia prawa na gruncie art. 6 u.o.m.f.p. | str. 228
3.3. W kierunku ustalenia pojęcia rażących naruszeń prawa na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego w oparciu o poglądy doktryny i orzecznictwo | str. 231
3.3.1. Warunki graniczne rozumienia terminu „rażące naruszenie prawa” w świetle orzecznictwa i doktryny jako punkt wyjścia do określenia istotnych naruszeń prawa | str. 234
3.3.2. Uwagi doktryny o pojęciach „naruszenie prawa”, „istotne i nieistotne naruszenie prawa” w świetle uchylonego działu VI Kodeksu postępowania administracyjnego | str. 238
Rozdział V. Istotne naruszenia prawa i okoliczności mające wpływ na istotne naruszenia prawa jako przedmiot sądowoadministracyjnej sygnalizacji ogólnej z art. 155 p.p.s.a. | str. 241
Zagadnienia wprowadzające | str. 241
O roli sygnalizacji i pojęciu istotnych naruszeń prawa w poglądach doktryny | str. 242
2.1. Geneza problematyki sygnalizacji, czyli o zwalczaniu dostrzeżonych niedociągnięć w pracy administracji | str. 242
2.2. Pojęcia „istotne naruszenia prawa” oraz „okoliczności mające wpływ na ich powstanie” w poglądach doktryny | str. 244
2.2.1. O dwutorowości stanowisk w kwestii pojęcia istotnych naruszeń prawa | str. 248
2.2.2. Pojęcie uchybienia w sygnalizacji sądowoadministracyjnej a pojęcie uchybienia procesowego | str. 250
2.2.3. Okoliczności mające wpływ na powstanie istotnych naruszeń prawa jako przedmiot uchybień z art. 155 § 1 p.p.s.a. – uwagi doktryny i krytyka koncepcji | str. 255
Postrzeganie pojęcia „istotne naruszenia prawa” w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych | str. 261
3.1. Wybrane przykłady istotnych naruszeń stwierdzone w postanowieniach sygnalizacyjnych Naczelnego Sądu Administracyjnego i stanowiska adresatów tych sygnalizacji | str. 261
3.2. Wybrane przykłady istotnych naruszeń prawa i okoliczności nań wpływających stwierdzone przez wojewódzkie sądy administracyjne oraz stanowiska adresatów tych sygnalizacji | str. 265
3.3. O procesowym i materialnym charakterze stwierdzanych istotnych naruszeń prawa przez sądy administracyjne | str. 272
3.3.1. Wykonanie przez organ wyższego stopnia kompetencji organu pierwszego stopnia jako istotne naruszenie prawa | str. 272
3.3.2. Sposób działania naruszający zasadę budowania zaufania do organów państwa jako istotne naruszenie prawa | str. 273
3.3.3. Istotne naruszenie prawa materialnego | str. 274
3.4. Kwestia relacji rażącego naruszenia prawa do istotnego naruszenia prawa. „Istotne” naruszenie prawa jako pojęcie szersze niż naruszenie „rażące” | str. 275
3.5. Pojęcie „istotne naruszenia prawa” w związku z wykładnią art. 28 ust. 1 u.p.z.p. | str. 276
3.6. Wąskie rozumienie istotnych naruszeń prawa w orzecznictwie sądowym | str. 277
Pojęcie „istotne naruszenia prawa” występujące w innych aktach normatywnych | str. 278
W kierunku wniosków pojęciowych. Uchybienia, istotne naruszenia prawa i okoliczności mające wpływ na istotne naruszenia prawa z art. 155 p.p.s.a. jako pojęcia niedookreślone, prawne i prawnicze | str. 279
Istotne naruszenia prawa a inne formy naruszenia prawa (rażące naruszenie prawa, naruszenie prawa, nieistotne naruszenia prawa) | str. 281
Koncepcje uchybienia, istotnych naruszeń prawa i okoliczności mających wpływ na istotne naruszenia prawa jako przedmiot sygnalizacji sądowoadministracyjnej | str. 283
O próbie uchwycenia kryterium wyróżniania istotnego naruszenia prawa | str. 287
DZIAŁ II
SYGNALIZACJA W REGULACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNEJ POZASĄDOWEJ | str. 291
Zagadnienia wprowadzające | str. 291
Rozdział VI. Sygnalizacja samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 292
Geneza i problematyka ustrojowa samorządowych kolegiów odwoławczych jako organów publicznych oraz sygnalizujących w świetle poglądów doktryny i ustaw | str. 292
1.1. Samorządowy charakter prawny samorządowych kolegiów odwoławczych jako organów stosujących sygnalizację | str. 292
1.2. Rządowy charakter prawny samorządowych kolegiów odwoławczych jako organów stosujących sygnalizację | str. 296
1.3. Hybrydowy charakter samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 298
Ewolucja instytucji sygnalizacji w działalności samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 299
Charakter prawny kompetencji sygnalizacyjnych samorządowych kolegiów odwoławczych na tle regulacji ustawowej | str. 301
Sygnalizacja samorządowych kolegiów odwoławczych jako postępowanie; zakres podmiotowy i przedmiotowy | str. 305
4.1. Sygnaliści | str. 305
4.1.1. Obowiązek sygnalizacyjny prezesa samorządowego kolegium odwoławczego na tle orzeczniczej funkcji kolegiów | str. 305
4.1.2. Charakter prawny postanowień sygnalizacyjnych jako czynnik określający sygnalistów | str. 308
4.2. Zakres przedmiotowy sygnalizacji samorządowych kolegiów odwoławczych; pojęcie „istotne uchybienia w pracy organu” jako przedmiot postanowień sygnalizacyjnych | str. 312
4.3. Adresaci sygnalizacji samorządowych kolegiów odwoławczych i ich obowiązki | str. 314
Cel i funkcja sygnalizacji samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 316
Problem zasięgu kompetencji sygnalizacyjnej samorządowych kolegiów odwoławczych wobec zadań zleconych i zespolonych służb, inspekcji i straży | str. 319
Zaskarżalność postanowień sygnalizacyjnych samorządowych kolegiów odwoławczych a „inne akty i czynności” w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. | str. 320
Postępowanie sygnalizacyjne samorządowych kolegiów odwoławczych a postępowanie skargowe | str. 322
Podsumowanie i ocena procesowego charakteru sygnalizacji samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 323
Rozdział VII. Sygnalizacja wskazująca na nieistotne naruszenia prawa wobec jednostek samorządu terytorialnego | str. 328
Podstawy prawne i charakter nieistotnych naruszeń prawa w świetle doktryny i orzecznictwa | str. 328
Sygnalizacja nieistotnych naruszeń prawa w działalności samorządu gminy, powiatu i województwa a akty nadzoru | str. 331
Rozdział VIII. Sygnalizacja regionalnych izb obrachunkowych | str. 336
Charakter prawny regionalnych izb obrachunkowych | str. 336
Czynności typu sygnalizacyjnego regionalnych izb obrachunkowych | str. 337
Rozdział IX. Noty sygnalizacyjne w kontroli skarbowej do 2017 r. | str. 340
Rozdział X. Sygnalizacja administracyjnoprawna – typ rzecznikowski | str. 343
Sygnalizacja Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 343
1.1. Sygnalizacja w sprawach indywidualnych | str. 343
1.1.1. Podstawy prawne wystąpień Rzecznika Praw Obywatelskich typu sygnalizacyjnego | str. 345
1.1.2. Charakter i forma „sygnalizacji” | str. 346
1.2. Sygnalizacje Rzecznika Praw Obywatelskich o charakterze generalnym. Oceny i wnioski, pośrednia inicjatywa prawodawcza oraz informowanie parlamentu o pracach Rzecznika | str. 349
Sygnalizacja Rzecznika Praw Dziecka | str. 351
Sygnalizacja Rzecznika Ubezpieczonych do 2015 r. na tle obecnych kompetencji sygnalizacyjnych Rzecznika Finansowego | str. 353
Sygnalizacja Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców | str. 356
Sygnalizacja Rzecznika Praw Pacjenta | str. 357
Rozdział XI. Kompetencje sygnalizacyjne Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzeczników konsumentów | str. 359
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jako sygnalista | str. 359
Krajowa Rada Rzeczników Konsumentów | str. 360
Powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów i czynności typu sygnalizacyjnego | str. 360
Szczególne czynności sygnalizacyjne procesowe podejmowane w postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów | str. 362
Rozdział XII. Sygnalizacja Najwyższej Izby Kontroli | str. 364
Kilka uwag o statusie Najwyższej Izby Kontroli jako sygnalisty | str. 364
Czynności sygnalizacyjne indywidualne w ramach Najwyższej Izby Kontroli | str. 365
2.1. Sygnalizacja indywidualna w związku z postępowaniem kontrolnym; wystąpienia pokontrolne | str. 365
2.2. Postępowanie pokontrolne w ramach wystąpienia jako ramy procesowe sygnalizacji Najwyższej Izby Kontroli | str. 366
2.2.1. Treść wystąpień pokontrolnych | str. 366
2.2.2. Adresaci wystąpień pokontrolnych i ich obowiązki | str. 367
2.2.3. Prawa adresatów wystąpień pokontrolnych i charakter sugestii sygnalizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli | str. 368
Czynności sygnalizacyjne generalne w ramach działania Najwyższej Izby Kontroli | str. 369
Rozdział XIII. Sygnalizacja Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych | str. 371
Rozdział XIV. Sygnalizacja Państwowej Inspekcji Pracy oraz rola sygnalizacyjna społecznej inspekcji pracy | str. 375
Rozdział XV. Kompetencje sygnalizacyjne Rady Mediów Narodowych, Narodowego Banku Polskiego, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego i podmiotów wykonujących działalność w lotnictwie cywilnym oraz Kierowników Ruchu Zakładu Górniczego | str. 379
Rada Mediów Narodowych a kompetencje typu sygnalizacyjnego | str. 379
Kompetencje sygnalizacyjne Narodowego Banku Polskiego | str. 380
Komisja Nadzoru Finansowego. Obowiązek przyjmowania zgłoszeń sygnalizacyjnych | str. 381
Kompetencje sygnalizacyjne Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji | str. 381
Kompetencje sygnalizacyjne Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej | str. 382
Obowiązki Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz podmiotów wykonujących działalność w lotnictwie cywilnym w związku z sygnalizacją | str. 383
Obowiązki kierownika ruchu zakładu górniczego związane z sygnalizacją | str. 384
Rozdział XVI. Instytucja sygnalizacji w Prawie bankowym w ramach systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu | str. 385
Instytucja sygnalizacji w Prawie bankowym w ramach systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej | str. 385
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu | str. 387
Rozdział XVII. Pojęcie sygnalizacji w Kodeksie postępowania administracyjnego | str. 389
DZIAŁ III
NOWY TYP SYGNALIZACJI WPROWADZONY DYREKTYWĄ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/1937 W SPRAWIE OCHRONY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH NARUSZENIA PRAWA UNII, PROCES IMPLEMENTACJI ORAZ WPŁYW NA PRZEPISY KRAJOWE | str. 391
Rozdział XVIII. Geneza, aksjologia i proces implementacji dyrektywy 2019/1937 | str. 391
Zagadnienia wprowadzające | str. 391
Idea sygnalizacji jako whistleblowingu | str. 393
O procesie implementacji dyrektywy sygnalizacyjnej w kontekście problemu już funkcjonujących instytucji sygnalizacyjnych w polskim prawie | str. 394
3.1. Tworzące się płaszczyzny sygnalizowania naruszeń prawa | str. 394
3.2. Podstawowe problemy w implementacji przepisów dyrektywy sygnalizacyjnej do polskiego porządku prawnego | str. 401
3.3. Stosowanie bezpośrednie dyrektywy sygnalizacyjnej w braku przepisów implementujących i jego skutki dla integracji europejskiej | str. 402
3.4. Ratio legis projektowanej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa według rządowego uzasadnienia projektowanej regulacji | str. 405
Rozdział XIX. Problematyka zakresu podmiotowego dyrektywy sygnalizacyjnej i projektowanej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa | str. 408
Sygnaliści i inne podmioty uznawane za sygnalistę w kontekście związanym z pracą na podstawie art. 4 dyrektywy 2019/1937 i projektowanej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa | str. 408
1.1. Sygnaliści | str. 408
1.2. Osoby pomagające, osoby trzecie powiązane z sygnalistą oraz informatorzy | str. 409
1.3. Kwestia odpowiedzialności zgłaszającego naruszenia jako wynik potwierdzenia statusu sygnalisty | str. 413
1.3.1. Odpowiedzialność prawna sygnalisty na poziomie prawa karnego i procesu karnego | str. 417
Zgłoszenie naruszenia jako nowy obowiązek pracowniczy | str. 420
Sygnaliści anonimowi a problem „kontekstu związanego z pracą” na podstawie art. 6 dyrektywy 2021/1937 | str. 421
Podmioty zobowiązane w ramach zgłoszenia na gruncie dyrektywy sygnalizacyjnej i projektu ustawy | str. 423
Zakaz działań odwetowych i środki ochrony sygnalistów w dyrektywie 2019/1937 | str. 426
Rozdział XX. O zakresie przedmiotowym dyrektywy 2019/1937 i projektowanych przepisów polskiej ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa | str. 427
Zakres przedmiotowy dyrektywy sygnalizacyjnej | str. 427
Zakres przedmiotowy w projekcie ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa z 8.01.2024 r. | str. 428
Problem pojęcia „naruszenia prawa” w przepisach dyrektywy sygnalizacyjnej i projektowanej ustawy | str. 429
Przedmiot sygnalizacji i podmioty wyłączone z zakresu sygnalizacyjnego dyrektywy i projektu ustawy krajowej | str. 432
Rozdział XXI. Wewnętrzne i zewnętrzne kanały dokonywania zgłoszeń jako formy postępowań sygnalizacyjnych w ramach dyrektywy 2019/1937 i projektowanej krajowej ustawy implementującej | str. 437
Zagadnienia wprowadzające | str. 437
Wewnętrzne kanały dokonywania zgłoszeń jako standard podstawowy dyrektywy sygnalizacyjnej i projektowanych przepisów krajowych | str. 438
2.1. Procedury zgłoszeń wewnętrznych i działań następczych w projekcie rządowym ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa | str. 439
Zewnętrzne kanały dokonywania zgłoszeń jako standard pomocniczy dyrektywy sygnalizacyjnej i projektowanych przepisów krajowych | str. 443
Procedura zgłoszeń zewnętrznych (przyjęcie zgłoszenia, weryfikacja merytoryczna, nadanie i odmowa nadania biegu zgłoszeniu zewnętrznemu) | str. 444
Multicentryczny układ podmiotów zobowiązanych do przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego. Zgłoszenie zewnętrzne do Rzecznika Praw Obywatelskich jako organu o kompetencji ogólnej | str. 447
Problem pojęcia podmiotu publicznego i organu publicznego w projekcie ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa z 8.01.2024 r. | str. 449
Ujawnienie publiczne | str. 453
Rozdział XXII. Dyrektywa sygnalizacyjna i projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa w świetle krajowych regulacji typu sygnalizacyjnego | str. 454
W kierunku trzech modeli prawnych sygnalizacji na podstawie dyrektywy sygnalizacyjnej | str. 454
Rozproszony zakres regulacji materialnych w prawie polskim mogących być objętymi dyrektywą sygnalizacyjną oraz zgłaszaniem naruszeń prawa i ochroną zgłaszających na gruncie projektowanych przepisów ustawy | str. 455
2.1. Przegląd krajowych regulacji typu sygnalizacyjnego o powszechnym zakresie zastosowania w świetle dyrektywy sygnalizacyjnej i projektowanej ustawy implementującej | str. 456
2.1.1. Prawo pracy | str. 456
2.1.2. Regulacje mogące służyć funkcji ochronnej sygnalizacji w procedurze karnej oraz ustawie o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka | str. 457
2.1.3. Regulacje sygnalizacyjne w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem postępowania skargowego i wnioskowego | str. 457
2.1.3.1. Kwestia oceny charakteru zgłoszenia jako podstawa zastosowania odpowiedniej procedury skargowo-wnioskowej i sygnalizacyjnej | str. 458
2.1.4. Szczególne przepisy i rozwiązania sektorowe związane ze zgłaszaniem naruszeń prawa i innych nieprawidłowości mieszczące się w zakresie normowania dyrektywy sygnalizacyjnej | str. 459
Zagadnienia końcowe | str. 460
CZĘŚĆ TRZECIA
SYGNALIZOWANIE NARUSZEŃ PRAWA – W KIERUNKU REASUMPCJI POJĘĆ, WNIOSKÓW KOŃCOWYCH I POSTULATÓW DE LEGE FERENDA
Rozdział I. Problemy sygnalizowania naruszeń prawa w administracji publicznej w regulacji konstytucyjnoprawnej, karnoprocesowej i cywilnej w świetle przeglądu ustawodawstwa oraz doktryny | str. 469
Sygnalizacja Trybunału Konstytucyjnego istotnych uchybień i luk w prawie, których usunięcie jest niezbędne do zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej | str. 469
Problemy zawiadamiania organów nadzoru o poważnych uchybieniach w działaniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej jako „sygnalizacja” sądów i prokuratorów w ramach postępowania karnego | str. 475
Sygnalizowanie naruszeń prawa z perspektywy prawa cywilnego | str. 479
Rozdział II. Problemy sygnalizacji w regulacji sądowoadministracyjnej – czyli informowanie właściwych organów lub organów zwierzchnich o istotnych naruszeniach prawa lub okolicznościach mających wpływ na ich powstanie | str. 482
Sygnalizowanie istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie w typie kierowniczym i typie sądowym | str. 482
Zasadnicze problemy ogólne i szczegółowe związane z czynnościami o charakterze sygnalizacyjnym w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi | str. 485
2.1. Sygnalizacja szczególna (obligatoryjna, dyscyplinująca) sądu administracyjnego na podstawie art. 55 § 3 p.p.s.a. | str. 485
2.2. Sygnalizacja ogólna na podstawie art. 155 p.p.s.a. oraz sygnalizacja informacyjna | str. 486
2.2.1. Problemy zakresu podmiotowego w sygnalizacji ogólnej | str. 486
2.2.2. Problemy zakresu przedmiotowego w sygnalizacji ogólnej | str. 488
2.3. „Rażące”, „istotne” i inne naruszenia prawa – problemy sygnalizowania w środowisku pojęć niedookreślonych | str. 490
2.3.1. Zagadnienia wprowadzające | str. 490
2.3.2. Rażące naruszenie prawa w kontekście sygnalizacji administracyjnoprawnej | str. 491
2.3.3. Problemy pojęć istotnych naruszeń prawa i okoliczności wpływających na istotne naruszenia jako przedmiot sygnalizacji sądowoadministracyjnej | str. 495
2.3.3.1. Koncepcja uchybień jako przedmiotu sygnalizacji sądowoadministracyjnej | str. 496
2.3.3.2. Koncepcja metody ustalania istotnych naruszeń prawa oraz okoliczności wpływających na te naruszenia | str. 498
2.3.3.3. Problem sądowoadministracyjnej sprawy sygnalizacyjnej i sprawy sądowoadministracyjnej w związku z art. 155 p.p.s.a. | str. 500
2.3.3.4. Sygnalizacja ogólna sądów administracyjnych jako obowiązek lub uprawnienie | str. 504
2.3.3.5. Geneza i aksjologia regulacji procesowej sygnalizacji sądowoadministracyjnej jako podstawa teoretyczna do wyodrębniania instytucji sygnalizacji w administracji publicznej w typie kierowniczym | str. 506
Rozdział III. Sygnalizacja w typie kierowniczym, czyli o pozasądowych sygnalizacjach administracyjnoprawnych i sui generis regulacjach sygnalizacyjnych w administracji publicznej | str. 508
Sygnalizacja samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 508
1.1. Geneza samorządowych kolegiów odwoławczych jako tło funkcjonalności sygnalizacji uregulowanej w art. 20 u.s.k.o. | str. 508
1.2. Sygnalizacja jako obowiązek lub uprawnienie – uwagi na tle postępowania sygnalizacyjnego samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 510
1.3. Przedmiot, skutki prawne oraz cel sygnalizacji samorządowych kolegiów odwoławczych | str. 511
Problemy sygnalizacji wskazującej na nieistotne naruszenia prawa wobec jednostek samorządu terytorialnego | str. 512
Czynności typu sygnalizacyjnego regionalnych izb obrachunkowych | str. 513
Uwagi na tle not sygnalizacyjnych w kontroli skarbowej do 2017 r. | str. 514
Charakter i formy sygnalizacji administracyjnoprawnej w typie rzecznikowskim | str. 515
Sygnalizacja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzeczników konsumentów | str. 516
Czynności sygnalizacyjne indywidualne i generalne Najwyższej Izby Kontroli | str. 516
Kompetencje sygnalizacyjne Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych | str. 517
Sygnalizacja Państwowej Inspekcji Pracy | str. 517
Kompetencje sygnalizacyjne Rady Mediów Narodowych, Narodowego Banku Polskiego, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Kierowników Ruchu Zakładu Górniczego | str. 518
Sygnalizacja w Prawie bankowym w ramach systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej | str. 519
Krajowy system przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jako generalny przykład regulacji sygnalizacyjnych | str. 520
Rozdział IV. Sygnalizacja w regulacji administracyjnoprawnej sądowej i pozasądowej –
w kierunku uogólnień teoretycznych i typologii | str. 521
Sygnalizacja w regulacji administracyjnoprawnej (w prawie administracyjnym) | str. 521
Sygnalizacja w regulacji administracyjnoprawnej – pojęcie i typologie | str. 523
Administracyjnoprawna sprawa sygnalizacyjna | str. 525
Wnioski końcowe w zakresie regulacji administracyjnoprawnej | str. 527
Rozdział V. Nowy typ sygnalizacji prawnej wprowadzony dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii | str. 530
Rozdział VI. Sygnalizacja w ujęciu teoretycznym | str. 533
Sygnalizacja jako pojęcie prawne i prawnicze | str. 533
Sygnalizacja jako kompetencja, obowiązek, uprawnienie, funkcja i instytucja prawna | str. 538
2.1. Sygnalizacja a pojęcie funkcji | str. 538
2.2. Sygnalizacja a pojęcie kompetencji | str. 540
Stosunek prawny a pojęcie sygnalizacji | str. 544
Sygnalizacja a pojęcia kontroli sądowej, kontroli i nadzoru | str. 545
Sygnalizacja i problem pojęć niedookreślonych będących jej przedmiotem | str. 548
Rozdział VII. Wnioski końcowe oraz de lege ferenda | str. 552
Sygnalizacja a autorytet Naczelnego Sądu Administracyjnego w ujęciu historycznym i obecnie | str. 552
W kierunku prawa sygnalizacyjnego – propozycje zmian legislacyjnych | str. 556
Problem postępowań zintegrowanych z sygnalizacją | str. 562
Sygnalizacja jako pojęcie teoretyczne – w kierunku teorii przeciwdziałania naruszeniom prawa | str. 565
W sprawie odpowiedzi na stawiane problemy badawcze i hipotezy | str. 567
Zagadnienia końcowe | str. 568
Bibliografia | str. 573
