Z problematyki zakazów dowodowych w postępowaniu karnym
Książka stanowi monograficzne omówienie materii zakazów dowodowych, czyli norm ograniczających dowodzenie w postępowaniu karnym niektórych faktów, bądź dowodzenie za pomocą niektórych dowodów. Kwestie te mają kluczowe znaczenie dla zakresu ustalania faktów w postępowaniu karnym, co wiąże się z trafnym orzekaniem o odpowiedzialności karnej.
Publikacja uwzględnia zmiany dotyczące dowodów wprowadzone do Kodeksu postępowania karnego w latach 2015–2018, a także orzecznictwo konstytucyjne i konwencyjne.
W monografii znajdziesz m.in.:
kwestie ogólne dotyczące teoretycznych założeń i prawnego charakteru zakazów dowodowych, przede wszystkim ich gwarancyjnej roli na tle konstytucyjnych wolności jednostki;
analizę poszczególnych zakazów dotyczących:
dowodzenia pewnych faktów w postępowaniu karnym,
dowodzenia za pomocą danego dowodu oraz
pewnych zabronionych przez prawo sposobów dowodzenia, w szczególności problematykę zapewnienia osobie przesłuchiwanej swobody wypowiedzi w trakcie przesłuchania.
Adresaci:Książka jest przeznaczona dla adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów oraz aplikantów tych zawodów prawniczych. Będzie cennym źródłem wiedzy dla asystentów w sądach i prokuraturach, a także pracowników naukowych i studentów prawa.
Wykaz skrótów |str. 13
Od redaktorów Systemu Prawa Karnego Procesowego |str. 17
Wprowadzenie |str. 19
Rozdział I
Zakazy dowodowe w ogólności |str. 21
1. Pojęcie zakazu dowodowego |str. 21
2. Ratio legis zakazów dowodowych |str. 29
3. Charakter prawny zakazów dowodowych |str. 35
4. Klasyfikacja zakazów dowodowych |str. 40
4.1. Uwagi ogólne |str. 40
4.2. Podział z uwagi na element procesu dowodzenia, którego dotyczy zakaz (tezy dowodowej, źródła lub środka dowodowego bądź sposobu dowodzenia) |str. 41
4.2.1. Wprowadzenie |str. 41
4.2.2. Zakazy odnoszące się do tezy dowodowej (zupełne) |str. 41
4.2.3. Zakazy odnoszące się do źródła lub środka dowodowego (niezupełne, w tym quasi-niezupełne) |str. 44
4.2.4. Zakazy odnoszące się do sposobu dowodzenia |str. 49
4.2.5. Problem zakazów wykorzystania dowodów |str. 51
4.3. Podział z uwagi na rygoryzm związania (zakazy bezwarunkowe i warunkowe) |str. 55
4.3.1. Wprowadzenie |str. 55
4.3.2. Zakazy bezwarunkowe (bezwzględne) |str. 55
4.3.3. Zakazy warunkowe (względne) |str. 57
4.4. Inne kryteria podziału |str. 59
Rozdział II
Zakazy odnoszące się do tezy dowodowej (zupełne) |str. 61
1. Zakaz dowodzenia stanu prawnego lub stosunku prawnego wbrew wiążącemu rozstrzygnięciu sądu lub innego organu |str. 61
2. Zakaz dowodzenia przebiegu narady i głosowania nad orzeczeniem (art. 108 § 1 k.p.k.) |str. 79
3. Zakaz dowodzenia treści oświadczenia oskarżonego dotyczącego zarzucanego mu czynu, złożonego wobec biegłego lub lekarza udzielającego mu pomocy medycznej (art. 199 k.p.k.) |str. 82
4. Zakaz dowodzenia okoliczności ochrony świadka koronnego
(art. 14 ust. 4 u.ś.k.) |str. 91
Rozdział III
Zakazy odnoszące się do źródła lub środka dowodowego (niezupełne, w tym quasi-niezupełne) |str. 94
1. Zakaz przesłuchania oskarżonego odmawiającego składania wyjaśnień (art. 175 k.p.k.) |str. 94
1.1. Charakter i zakres zakazu |str. 94
1.2. Problem wyjaśnień podejrzanego złożonych pod nieobecność obrońcy |str. 107
2. Zakaz przesłuchania obrońcy albo adwokata lub radcy prawnego osoby zatrzymanej (art. 178 pkt 1 k.p.k.) |str. 112
2.1. Ratio legis i charakter zakazu |str. 112
2.2. Zakres podmiotowy |str. 117
2.2.1. Obrońca |str. 117
2.2.2. Adwokat lub radca prawny udzielający pomocy prawnej zatrzymanemu |str. 121
2.3. Zakres przedmiotowy |str. 123
3. Zakaz przesłuchania duchownego (art. 178 pkt 2 k.p.k.) |str. 126
3.1. Ratio legis i charakter zakazu |str. 126
3.2. Zakres podmiotowy |str. 128
3.3. Zakres przedmiotowy |str. 131
4. Zakaz przesłuchania mediatora (art. 178a k.p.k.) |str. 136
5. Zakaz przesłuchania świadka związanego tajemnicą informacji niejawnych z klauzulą „ściśle tajne” i „tajne” (art. 179 k.p.k.) |str. 139
5.1. Charakter i ratio legis zakazu |str. 139
5.2. Zakres zakazu |str. 142
5.3. Zwolnienie świadka z tajemnicy |str. 146
5.3.1. Uwagi ogólne |str. 146
5.3.2. Organ uprawniony do zwolnienia w trybie art. 179 k.p.k. |str. 150
5.3.3. Regulacje zawarte w ustawach szczególnych |str. 155
6. Prawo odmowy zeznań co do informacji niejawnych z klauzulą „poufne” i „zastrzeżone” oraz tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji (art. 180 § 1 k.p.k.) |str. 158
6.1. Ratio legis i charakter zakazu |str. 158
6.2. Obowiązek zachowania tajemnicy jako podstawa odmowy zeznań |str. 162
6.2.1. Wprowadzenie |str. 162
6.2.2. Informacje niejawne z klauzulą „poufne” i „zastrzeżone” |str. 162
6.2.3. Tajemnica związana z wykonywaniem zawodu lub funkcji |str. 165
6.3. Oświadczenie świadka i jego skutki |str. 171
6.4. Uchylenie zakazu – zwolnienie z tajemnicy przez sąd lub prokuratora |str. 174
6.4.1. Uwagi ogólne |str. 174
6.4.2. Przesłanka zwolnienia z tajemnicy |str. 175
6.4.3. Tryb zwolnienia z tajemnicy |str. 177
6.5. Zwolnienie z tajemnicy na podstawie art. 180 § 1 k.p.k. a ustawy zawodowe |str. 180
6.5.1. Uwagi ogólne |str. 180
6.5.2. Regulacje uchylające tajemnicę zawodową z mocy prawa |str. 183
6.5.3. Prawo bankowe i inne szczególne regulacje dotyczące uchylania tajemnicy zawodowej |str. 186
7. Zakaz przesłuchania osób związanych tajemnicą notarialną, adwokacką, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lekarską, dziennikarską, statystyczną lub tajemnicą Prokuratorii Generalnej (art. 180 § 2 k.p.k.) |str. 189
7.1. Charakter zakazu |str. 189
7.2. Zakres zakazu |str. 194
7.3. Uchylenie zakazu przesłuchania |str. 200
7.3.1. Teoretyczne uzasadnienie uchylenia zakazu – relatywność obowiązku dyskrecji |str. 200
7.3.2. Zwolnienie świadka z tajemnicy przez jej dysponenta |str. 207
7.3.3. Przesłanki uchylenia zakazu przesłuchania |str. 210
7.4. Szczególna ochrona dziennikarskiego anonimatu |str. 216
7.5. Tryb zwolnienia z tajemnicy |str. 225
8. Prawo odmowy zeznań (art. 182 k.p.k.) |str. 229
8.1. Charakter zakazu |str. 229
8.2. Osoba najbliższa dla oskarżonego (art. 182 § 1 k.p.k.) |str. 232
8.2.1. Ratio legis prawa odmowy zeznań osoby najbliższej dla oskarżonego |str. 232
8.2.2. Zakres podmiotowy |str. 235
8.2.3. Zakres przedmiotowy |str. 246
8.3. Świadek oskarżony o współudział w przestępstwie będącym przedmiotem postępowania (art. 182 § 3 k.p.k.) |str. 248
8.3.1. Ratio legis prawa odmowy zeznań osoby oskarżonej o współudział w przestępstwie |str. 248
8.3.2. Zakres zakazu |str. 250
8.4. Oświadczenie świadka i jego skutki |str. 254
9. Prawo uchylenia się od odpowiedzi na pytanie ze względu na grożącą odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 183 k.p.k.) |str. 267
9.1. Charakter i ratio legis zakazu |str. 267
9.2. Zakres zakazu |str. 271
9.3. Oświadczenie świadka |str. 276
10. Zakaz przesłuchania osoby zwolnionej z obowiązku zeznawania lub odpowiedzi na pytanie ze względu na szczególnie bliski stosunek osobisty do oskarżonego (art. 185 k.p.k.) |str. 283
10.1. Charakter i zakres zakazu |str. 283
10.2. Zwolnienie z obowiązku zeznawania i jego skutki |str. 288
11. Zakaz dowodzenia za pomocą zeznań osoby, która skorzystała z prawa odmowy zeznań lub została zwolniona od zeznawania (art. 186 k.p.k. in fine) |str. 295
11.1. Ratio legis i charakter zakazu |str. 295
11.2. Zakres zakazu |str. 297
11.3. Powstanie zakazu |str. 307
12. Zakaz poddania oględzinom pokrzywdzonego, który odmówił złożenia zeznań lub został zwolniony od ich złożenia (art. 192 § 3 k.p.k.) |str. 314
13. Zakaz powoływania niektórych osób na biegłego (art. 196 § 1 k.p.k.) |str. 318
14. Zakaz dowodzenia za pomocą opinii sporządzonych przez osoby wyłączone od pełnienia funkcji biegłego (art. 196 § 2 k.p.k.) |str. 326
15. Zakaz zatrzymania dokumentów zawierających tajemnicę związaną z wykonywaniem obrony (art. 225 § 3 k.p.k.) |str. 328
16. Zakazy wykorzystania dokumentów zawierających informacje niejawne lub tajemnicę zawodową (art. 226 w zw. z art. 178–181 k.p.k.) |str. 333
16.1. Uwagi ogólne |str. 333
16.2. Dokumenty zawierające okoliczności związane z obroną, spowiedzią i mediacją (art. 226 w zw. z art. 178–178a k.p.k.) oraz zawierające tajemnicę psychiatryczną (art. 226 k.p.k. w zw. z art. 52 u.o.z.p.) |str. 341
16.3. Dokumenty związane z tajemnicą informacji niejawnych lub tajemnicą zawodową lub funkcyjną (art. 226 w zw. z art. 179 i 226 w zw. z art. 180 § 1–2 k.p.k.) |str. 344
17. Zakaz dowodzenia za pomocą protokołu zeznań złożonych przez oskarżonego (a contrario ex art. 389 § 1 k.p.k.) |str. 349
18. Zakaz powoływania na świadka, biegłego lub tłumacza osób korzystających z immunitetu dyplomatycznego lub konsularnego (art. 581–582 k.p.k.) |str. 354
18.1. Wprowadzenie |str. 354
18.2. Osoby korzystające z immunitetu dyplomatycznego |str. 354
18.3. Osoby korzystające z immunitetu konsularnego |str. 359
18.4. Poczta dyplomatyczna i dokumenty konsularne |str. 362
19. Zakaz przesłuchania osób związanych tajemnicą psychiatryczną oraz biegłych na okoliczność wypowiedzi pacjenta, co do popełnienia przez niego czynu zabronionego (art. 52 u.o.z.p.) |str. 363
20. Zakaz dowodzenia za pomocą wyjaśnień złożonych przez podejrzanego mającego zostać świadkiem koronnym (art. 6 u.ś.k.) |str. 370
Rozdział IV
Zakazy odnoszące się do sposobu dowodzenia |str. 376
1. Zakazy związane z wyłączeniem swobody wypowiedzi przy przesłuchaniu |str. 376
1.1. Swoboda wypowiedzi jako gwarancja przesłuchania |str. 376
1.2. Zakaz stosowania określonych metod przy przesłuchaniu (art. 171 § 5 k.p.k.) |str. 390
1.2.1. Charakter i zakres zakazu |str. 390
1.2.2. Zakaz na tle aktów prawa międzynarodowego |str. 397
1.3. Zakaz odbierania wyjaśnień, zeznań i oświadczeń w warunkach wyłączonej swobody wypowiedzi (art. 171 § 7 k.p.k.) |str. 403
1.4. Wyłączenie swobody wypowiedzi |str. 408
1.4.1. Uwagi ogólne |str. 408
1.4.2. Zakłócenie świadomości (vis absoluta) |str. 409
1.4.2.1. Uwagi ogólne |str. 409
1.4.2.2. Hipnoza |str. 411
1.4.2.3. Środki chemiczne wpływające na procesy psychiczne |str. 420
1.4.2.3.1. Narkoanaliza |str. 420
1.4.2.3.2. Przesłuchanie osoby pozostającej pod wpływem środków chemicznych |str. 423
1.4.2.4. Poligraf (wariograf) i inne środki techniczne pozwalające śledzić reakcje organizmu |str. 429
1.4.3. Przymus, w tym groźba i obietnice (vis compulsiva) |str. 439
1.4.3.1. Przymus, groźba i obietnice jako niedozwolone metody przesłuchania |str. 439
1.4.3.2. Inne przyczyny wyłączenia swobody wypowiedzi |str. 462
1.4.4. Problem podstępu |str. 465
1.4.5. Problem sugestii |str. 478
2. Zakaz zastępowania wyjaśnień i zeznań treścią pism, zapisków i notatek (art. 174 k.p.k.) |str. 482
Wnioski końcowe |str. 497
Bibliografia |str. 503
Wykaz orzeczeń |str. 539
