Zaburzenia psychiczne i rozwojowe dzieci a szkolna rzeczywistość
Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci i młodzieży to próba odpowiedzi na zapotrzebowanie pracowników oświaty dotyczące informacji na temat najczęściej spotykanych zaburzeń, deficytów, trudności rozwojowych pojawiających się u dzieci i młodzieży. Może stanowić źródło inspiracji do podejmowania określonych oddziaływań w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej na terenie placówek oświatowych. Jej powstanie jest efektem wieloletniej pracy specjalistów, zajmujących się na co dzień wspieraniem zarówno dzieci i młodzieży, jak i ich rodziców oraz nauczycieli.
Żaden nauczyciel, psycholog czy pedagog szkolny nie musi być terapeutą czy specjalistą w zakresie zdrowia psychicznego. Dobrze jednak, aby pracownicy szkoły potrafili rozpoznać podstawowe zaburzenia psychiczne oraz uwzględnić je w swoim postępowaniu. Znajomość objawów oraz obrazu klinicznego najczęściej występujących zaburzeń, a także umiejętność ich różnicowania ułatwia pracę z danym uczniem.
W części I publikacji Czytelnik będzie miał okazję zapoznać się bliżej z wybranymi zaburzeniami psychicznymi oraz rozwojowymi dzieci i młodzieży: ADHD, zaburzenia zachowania, lękowe, nastroju, obsesyjno-kompulsyjne, odżywiania, więzi, PTSD, wykorzystanie seksualne, myśli i tendencje samobójcze, mutyzm, choroba tikowa, FAS, zaburzenia rozwoju językowego, zaburzenia sensoryczne. Autorzy poszczególnych rozdziałów przedstawili charakterystykę określonych typów zaburzeń, ich najczęstsze objawy, sposoby funkcjonowania ucznia oraz zachowania mogące świadczyć o możliwości wystąpienia określonego problemu.
W części II książki Czytelnik zapozna się ze szkolnymi i pozaszkolnymi działaniami wspierającymi rozwój dziecka, jak również leczącymi zaburzenia. Wiele problemów i trudności wychowawczych przejawianych na terenie szkoły może nasilać się lub zanikać w zależności od przyjętego modelu pracy.
Ponadto zwrócono uwagę na budowanie uporządkowanego i przyjaznego środowiska w klasie, którego celem jest niedopuszczenie do powstawania zachowań problemowych. Przybliżono techniki uczenia się, które sprzyjają poprawie koncentracji uwagi i mogą być z powodzeniem wykorzystywane w trakcie lekcji. Zaprezentowano także często występujące zjawisko, jakim jest odmowa chodzenia do szkoły. Omówiono sposoby leczenia i terapii, współpracę pracowników szkoły z terapeutami oraz wskazania do nauczania specjalnego, także indywidualnego.
Książka pod redakcją Marty Jerzak jest cennym źródłem informacji charakteryzującym specyficzne zaburzenia psychiczne oraz rozwojowe dzieci w kontekście realizowania programów szkolnych. Zadania rozwojowe, z którymi konfrontują się dzieci i dorastająca młodzież, są złożone i wielorakie, toteż na drodze ich realizacji mogą pojawić się trudności. Celem książki jest ukazanie specyfiki okresu dzieciństwa i okresu dorastania z uwzględnieniem psychicznego i fizjologicznego funkcjonowania w kontekście wyzwań i zagrożeń współczesnej kultury. Redaktor książki – Marta Jerzak – w konsekwentny oraz merytoryczny sposób pokierowała grupą kilkunastu autorów, którzy opracowali problemy, z jakimi zmagają się dzieci w wieku przedszkolnym, uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych, uwzględniając rolę środowiska szkolnego i rodzinnego. Nie tylko w zwięzły sposób opracowano teoretyczny wymiar podejmowanych zagadnień, ale również w bardzo szerokim zakresie zaproponowano sugestie pozytywnego wykorzystania potencjalnych umiejętności. Opracowano propozycje pracy z dziećmi, wychowawcami, rodzicami w celu rozwiązania opisanych problemów.
dr Elżbieta Januszewska,
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II