Dialogiczna koncepcja prawa

• Druk: 2019
• Seria / cykl: MONOGRAFIE
• Autor: Anna Rossmanith
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Opracowanie przedstawia propozycję nowego ujęcia prawa – odwołującego się do klasycznej filozofii dialogu oraz myśli Levinasa. Autorka zrekonstruowała i poddała interpretacji dwa znaczenia dialogu:

znaczenie ugruntowane w greckim dia-logosie oraz
znaczenie dialogu rozumianego jako istotna relacja międzyludzka.

Oba stanowią podstawę rozważań nad bliskością i odmiennością hermeneutycznego, komunikacyjnego i dialogicznego ujmowania prawa, które przenosi nas na grunt jednego z najbardziej palących problemów filozoficznoprawnych, mianowicie relacji między etyką i prawem. Prawo w tej perspektywie jest porządkiem zapośredniczającym relację etyczną, porządkiem, który tę relację zmienia i sprowadza na inny poziom. Przyjęty przez autorkę pryzmat pozwala na tworzenie koncepcji prawa komplementarnej wobec obszarów dociekań nad prawem wywodzących się z nurtu komunikacyjnego i hermeneutycznego.
Adresaci:Publikacja jest przeznaczona dla prawników naukowo zajmujących się teorią i filozofią prawa, filozofów specjalizujących się w myśli politycznej i społecznej, etyków, fenomenologów. Zainteresuje także prawników praktyków, którzy poszukują głębszego zakorzenienia prawa i wywodzą z tej wiedzy konsekwencje dla praktyki. Będzie stanowić cenną lekturę uzupełniającą dla studentów prawa i filozofii oraz doktorantów.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8160-793-3
• ISBN druku: 978-83-8160-506-9
• EAN: 9788381607933
• Liczba stron: 404

Wprowadzenie | str. 13

Część pierwsza
Rekonstrukcyjno-krytyczna analiza filozoficznych źródeł dialogicznej koncepcji prawa

Rozdział I
Zapośredniczenie. Prekoncepcja dialogu. Korelacja | str. 33
1. Wstępna refleksja nad pojęciem zapośredniczenia | str. 33
2. Analiza pojęcia zapośredniczenia w filozofii Hegla | str. 37
2.1. Założenia ontologiczne i epistemologiczne | str. 37
2.2. Pojęcie zapośredniczenia w dialektycznej teorii świadomości | str. 39
2.3. „Człowiek jest rozmową, która go od wewnątrz buduje” | str. 48
2.4. Pojęcie zapośredniczenia w Heglowskich Zasadach filozofii prawa (Kilka relewantnych ustaleń na temat prawa dokonanych przez Hegla) | str. 50
2.5. Konkluzje | str. 52
3. Feuerbacha prekoncepcja dialogu | str. 52
4. Pojęcie korelacji w późnej myśli Cohena. Inny (Reah) | str. 56

Rozdział II
Rekonstrukcja i interpretacja dwu znaczeń dialogu | str. 61
1. Dialog jako rozmowa oraz dialog w ujęciu ontologicznym i etycznym | str. 61
1.1. Zagadnienie dialogu w europejskiej myśli filozoficznej – identyfikacja problemu | str. 61
1.2. Dialog jako rozmowa | str. 65
1.2.1. Uwagi wstępne | str. 65
1.2.2. Dialektyka rozmowy | str. 69
1.2.3. Wnioski | str. 75
1.3. Dialog jako relacja dialogiczna | str. 76
2. Filozofia dialogu jako egzystencjalizm żydowski | str. 87
2.1. Egzystencjalistyczny charakter filozofii dialogu | str. 87
2.2. Źródłowość judaizmu dla filozofii dialogu | str. 91
3. Rosenzweigowski i Buberowski model dialogu | str. 95
3.1. Franz Rosenzweig – kierunek: poza ontologię! | str. 95
3.2. Buberowski model dialogu | str. 104
3.2.1. Dialog inspirowany chasydyzmem i filozofią życia | str. 104
3.2.2. Zasada antropiczna – centralna kategoria filozofii dialogu | str. 107
3.2.3. Między bezpośredniością a zapośredniczeniem | str. 122
4. Człowiek jako istota dramatyczna | str. 123
5. Symetria jako cecha konstytutywna dialogu Buberowskiego a asymetryczność spotkania w ujęciu Levinasowskim | str. 129
6. Metaforyka filozofii dialogu i inne aspekty języka dialogistów | str. 134

Rozdział III
Europejska tradycja filozoficzna ujmowania podmiotowości a podmiotowość na gruncie filozofii dialogu i myśli Levinasa (uchwycenie przełomu dialogicznego) | str. 140
1. Filozoficzna tradycja ujmowania podmiotowości | str. 140
1.1. Indywiduacja Kartezjańskiego cogito | str. 141
1.2. Intensyfikacja indywidualności i wolności – monada | str. 142
1.3. Podmiotowość i inność w znaczeniu Kantowskim | str. 144
1.4. Fichte – konstytucja intersubiektywności | str. 146
1.5. Intersubiektywność sztuki rozumienia według Schleiermachera | str. 147
1.6. Ja transcendentalne w filozofii Husserla. Koncepcja intersubiektywności. Konstytuowanie innego jako monady | str. 149
1.7. Hermeneutyka fenomenologiczno -egzystencjalna Martina Heideggera | str. 151
1.8. Podmiot dialogu psychoanalitycznego | str. 156
2. Podmiotowość na gruncie filozofii dialogu | str. 158
3. Fluktuacje pojęcia podmiotowości w filozofii Emmanuela Levinasa | str. 160
4. Poza dekonstrukcję podmiotu – podmiot po zwrocie dialogicznym | str. 169

Rozdział IV
Etyczność dialogu | str. 175
1. Tytułem wstępu: o wcielaniu zasady dialogicznej przez Martina Bubera | str. 175
2. Etyczny charakter relacji międzyludzkich – etyka oparta na wrażliwości | str. 178
2.1. „Etyka już sama przez się jest pewną optyką...” | str. 178
2.2. Relacja, która ma naturę mowy | str. 185
2.3. Twarz Innego | str. 189
2.4. Wrażliwość | str. 198
2.5. Odradek | str. 202
3. Jeśli twarz jest medium komunikacji... – przeciw wojnie i przemocy | str. 204
4. Dialog w świetle etyki troski | str. 212
4.1. Logos i eros w symbolice jaźni – kilka słów wprowadzenia | str. 212
4.2. Etyka oparta na trosce. Ku etycznemu podmiotowi relacyjnemu | str. 213

Rozdział V
Fenomenologiczne podstawy konstruowania dialogicznej koncepcji prawa | str. 219
1. Uwagi wprowadzające | str. 219
2. Wyznaczenie nowych horyzontów fenomenologii. Metoda fenomenologiczna i jej przemiany dokonane przez Heideggera i Levinasa | str. 222
2.1. Heideggera ezystencjalne horyzonty fenomenologii | str. 222
2.2. Transformacja fenomenologii dokonana przez Levinasa | str. 234

Część druga
Dialogiczny sposób pojmowania prawa

Rozdział I
O komunikacyjnym i hermeneutycznym pojmowaniu prawa w odniesieniu do pojęcia dialogu jako rozmowy | str. 247
1. Prawo jako rezultat procesu komunikacyjnego | str. 248
1.1. Znaczenie koncepcji komunikacji społecznej Jürgena Habermasa | str. 248
1.1.1. Językowe zapośredniczenie relacji komunikacyjnej | str. 248
1.1.2. Poznać rzeczywistość społeczną dogłębnie | str. 252
1.1.3. Konsensus osiągany komunikacyjnie | str. 254
1.2. Zakotwiczenie prawa w dyskursie | str. 256
2. Prawo jako rezultat procesu rozumienia | str. 258
2.1. Uwagi wstępne | str. 258
2.2. Dialogiczne aspekty hermeneutyki Hansa -Georga Gadamera | str. 262
2.2.1. Rozumienie jako wymiar bycia | str. 262
2.2.2. Hermeneutyka jako sztuka pytania | str. 267
2.2.3. Pozostaje wciąż kwestią „kim jestem Ja i kim jesteś Ty”? | str. 271
2.3. Zakotwiczenie prawa w dialogu interpretacyjnym | str. 272
2.4. Rozmowa hermeneutyczna z perspektywy filozofii dialogu | str. 277

Rozdział II
O dialogicznym sposobie pojmowania prawa w odniesieniu do pojęcia dialogu jako więzi międzyludzkiej / relacji etycznej | str. 282
1. Filozoficzne pytania o naturę i sens prawa / pytanie ontologiczne, teleologiczne i etyczne | str. 282
2. Relacyjność jako punkt wyjścia dla dialogicznej koncepcji prawa – aspekt mowy i języka | str. 285
2.1. Uwagi wstępne | str. 285
2.2. Relacyjność mowy | str. 287
3. Logocentryczny i symetryczny charakter relacji prawnej | str. 290
4. Dialogiczny przełom w stawianiu problemu: prawo a etyka | str. 296
4.1. Wybrane wątki sporu: prawo a etyka | str. 296
4.2. Prawo jako korekta naniesiona na stosunek etyczny | str. 301

Rozdział III
Przyczynek do dialogicznej filozofii polityki | str. 306
1. Polityczna sfera życia – uwagi wstępne | str. 306
2. Relacyjność jako filozoficznopolityczny problem badawczy | str. 309
2.1. Dialogiczność wspólnoty politycznej | str. 309
2.2. Relacyjna tożsamość uczestnika „sieci rozmów” a dialogiczne „żywe odniesienie” | str. 312
3. Polityka dialogiczna wobec polityki deliberatywnej | str. 315
3.1. Deliberatywny zwrot w teorii demokracji | str. 315
3.2. Kohabitacja polityczna. Analiza etycznie ujętej relacyjności z płaszczyzny filozoficznopolitycznej | str. 319
3.3. Normatywne neutralizowanie różnic (postulat demokracji deliberatywnej) | str. 322
3.4. Znaczenie różnicy w życiu społeczeństw. W stronę radykalnego pluralizmu (postulat demokracji dialogicznej) | str. 324
4. Życie z Innym. Polityka segregacji/ polityka gościnności. Głos w dyskusji nad imigracją | str. 326
5. Dialog w przestrzeni społecznej – wybrane myśli Józefa Tischnera | str. 330

Rozdział IV
Sprawiedliwość dialogiczna | str. 333
1. Filozoficzna tradycja a oryginalność Levinasowskiego ujęcia sprawiedliwości | str. 333
1.1. Sprawiedliwość jako porządek ontologiczno -polityczny (prawny) i jako etyczny wyraz relacji | str. 333
1.2. Zasada rządząca relacjami społecznymi według Paula Ricoeura | str. 336
1.3. Filozofiaczna tradycja ujmowania sprawiedliwości w perspektywie stanowiska Levinasa | str. 337
2. Sprawiedliwość proceduralna / sprawiedliwość deliberatywna oparta na uznaniu / sprawiedliwość dialogiczna | str. 341

Zakończenie
Obszary dalszych badań nad dialogiczną koncepcją prawa. Kilka słów post scriptum | str. 355

Bibliografia | str. 359

Indeks osobowy | str. 385
 
Indeks rzeczowy | str. 393