Opróżnione miejsce hipoteczne

• Druk: 2023
• Seria / cykl: MONOGRAFIE
• Autor: Tomasz Henclewski
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

\n\nW publikacji przybliżono treść, genezę oraz zakres stosowania opróżnionego miejsca hipotecznego. Omówiono w niej praktyczne zagadnienia związane z ujawnianiem opróżnionego miejsca hipotecznego w księdze wieczystej, sformułowaniem wniosku wieczystoksięgowego, odczytywaniem wpisów w księdze wieczystej oraz ustalaniem pierwszeństwa hipotek przy zastosowaniu opróżnionego miejsca hipotecznego.
\n\nW pracy autor przedstawia również źródło oraz treść obowiązującej w prawie cywilnym zasady pierwszeństwa oraz wyjątki od tej zasady występujące na gruncie prawa rzeczowego.
\n\nKsiążka zainteresuje sędziów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy, referendarzy sądowych, a także pracowników banków i instytucji finansowych stosujących hipotekę jako podstawowy instrument zabezpieczeń kredytowych, kredytodawców i kredytobiorców.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8328-382-1
• ISBN druku: 978-83-8286-925-5
• EAN: 9788383283821
• Liczba stron: 376

Wykaz skrótów | str. 15
Wstęp | str. 19
Rozdział I
Hipoteka i jej rodzaje | str. 23

Konstrukcja prawna hipoteki | str. 23

1.1. Geneza hipoteki – rys historyczny | str. 23
1.2. Hipoteka jako prawo zastawnicze | str. 25
1.3. Przedmiot hipoteki w prawie polskim | str. 27
1.4. Hipoteka morska | str. 31
1.5. Hipoteka a zastaw | str. 35
1.6. Inne kryteria podziału hipotek | str. 40
1.6.1. Wprowadzenie | str. 40
1.6.2. Hipoteka łączna  | str. 40
Rozdział II
Wielość hipotek obciążających jeden przedmiot i sposoby rozwiązywania kolizji między hipotekami | str. 43

Wielość hipotek na jednym przedmiocie | str. 43

1.1. Uwagi wprowadzające | str. 43
1.2. Pierwszeństwo hipoteki  | str. 47
1.3. Rola wpisu hipoteki do rejestru nieruchomości przy ustalaniu stopnia pierwszeństwa hipoteki  | str. 51

Pierwszeństwo hipotek według zasady prior tempore potior iure (zasada posuwania się hipotek naprzód) i odstępstwa od niej | str. 56

2.1. Podstawy prawne obowiązywania zasady posuwania się hipotek naprzód w polskim prawie | str. 56
2.2. Geneza zasady prior tempore potior iure i jej aktualne oddziaływanie na stosunki społeczne i prawne | str. 57
2.3. Charakter prawny oraz źródło obowiązywania zasady prior tempore potior iure | str. 61
2.4. Wyjątki od zasady prior tempore potior iure na gruncie praw zastawniczych | str. 71
2.4.1. Wprowadzenie | str. 71
2.4.2. Odstępstwo od zasady prior tempore potior iure przy zastawie zwykłym | str. 73
2.4.3. Umowna zmiana pierwszeństwa hipotek  | str. 76
2.4.4. Jednostronne zastrzeżenie pierwszeństwa hipoteki  | str. 78
2.4.5. Układ wierzycieli hipotecznych | str. 79
2.4.6. Opróżnione miejsce hipoteczne jako wyjątek od zasady prior tempore potior iure | str. 80
Rozdział III
Rozwiązania prawne służące powstrzymywaniu automatycznej sukcesji hipotecznej w wybranych państwach europejskich | str. 83

Wprowadzenie | str. 83
Ewolucja rozwiązań ograniczających automatyczną sukcesję hipoteczną w prawie państw niemieckich | str. 84

2.1. Uwagi wprowadzające | str. 84
2.2. Prawo pruskie | str. 84
2.3. Prawo meklemburskie | str. 89
2.4. Prawo bawarskie | str. 90
2.5. Przejęcie prawa pruskiego przez inne kraje niemieckie  | str. 91

Ewolucja rozwiązań ograniczających automatyczną sukcesję hipoteczną w prawie austriackim | str. 92
Ewolucja prawa stałych miejsc hipotecznych w prawie szwajcarskim | str. 95

4.1. Uwagi wprowadzające | str. 95
4.2. Kantony z prawem hipotecznym  | str. 96
4.3. Kantony, w których wykształcił się list rentowy | str. 97
4.4. Kantony, w których wykształcił się list dłużny | str. 98

Aktualne rozwiązania w prawie niemieckim | str. 99

5.1. Ogólna charakterystyka praw zastawniczych na nieruchomości we współczesnym prawie niemieckim | str. 99
5.2. Wyjątki od zasady sukcesji hipotecznej w prawie niemieckim  | str. 104
5.2.1. Powstanie hipoteki właściciela na skutek konsolidacji | str. 104
5.2.2. Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką i powstanie hipoteki właściciela | str. 105
5.3. Roszczenie o wykreślenie hipoteki właściciela | str. 107
5.4. Jednostronne zrzeczenie się hipoteki przez wierzyciela hipotecznego | str. 109
5.5. Hipoteka właściciela a egzekucja z nieruchomości | str. 109

Aktualne rozwiązania w prawie austriackim | str. 110

6.1. Wprowadzenie | str. 110
6.2. Wyjątki od zasady sukcesji hipotecznej w prawie austriackim  | str. 111
6.2.1. Uwagi wprowadzające | str. 111
6.2.2. Rozporządzenie hipoteką materialnie wygasłą przez właściciela nieruchomości | str. 111
6.2.3. Wyłączenie prawa właściciela do rozporządzania wygasłą hipoteką | str. 114
6.3. Hipoteka właściciela  | str. 115
6.4. Zastrzeżenie prawa rozporządzenia wolnym miejscem hipotecznym | str. 117

Aktualne rozwiązania w prawie szwajcarskim | str. 118

7.1. Charakterystyka praw zastawniczych w prawie szwajcarskim | str. 118
7.2. Pierwszeństwo praw zastawniczych w prawie szwajcarskim | str. 119
7.3. Wyjątki od zasady stałych miejsc hipotecznych w prawie szwajcarskim | str. 123
7.3.1. Uwagi wprowadzające  | str. 123
7.3.2. Umowne wyłączenie stałych miejsc hipotecznych  | str. 123
7.3.3. Wyjątek w postępowaniu egzekucyjnym | str. 124

Podobieństwo polskiej regulacji do rozwiązań szwajcarskich | str. 125
Współczesne regulacje prawne w wybranych państwach europejskich | str. 127

Rozdział IV
Polskie projekty uregulowania instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego | str. 133

Wprowadzenie | str. 133
Koncepcje uregulowania instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego w prawie przedwojennym | str. 137

2.1. Koncepcja regulacji opróżnionego miejsca hipotecznego według projektu prawa rzeczowego z 1937 r.  | str. 137
2.2. Koncepcja regulacji opróżnionego miejsca hipotecznego w projekcie prawa rzeczowego z 1939 r.  | str. 146

Stanowisko ustawodawcy powojennego w kwestii hipoteki | str. 148
Instytucja opróżnionego miejsca hipotecznego w projekcie ustawy z 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz ustaw o księgach wieczystych i hipotece, Kodeks postępowania cywilnego, o listach zastawnych i bankach hipotecznych, Prawo o notariacie | str. 152
Projekt ustawy z 26.06.2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw | str. 154

5.1. Wprowadzenie | str. 154
5.2. Ratio legis instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego oraz obawy z nią związane | str. 156
Rozdział V
Konstrukcja prawna instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego de lege lata | str. 165

Miejsce hipoteczne i opróżnione miejsce hipoteczne | str. 165
Przedmiot rozporządzenia | str. 171
Konstrukcja prawna instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego | str. 173
Zakres uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 178

4.1. Wprowadzenie | str. 178
4.2. Wyłączenie subintabulatu | str. 179
4.3. Wyłączenie hipotek wygasłych wskutek postępowania egzekucyjnego | str. 181
4.4. Wyłączenie hipotek wpisanych przed 20.02.2011 r. | str. 185

Powstanie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 188

5.1. Przesłanki powstania uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym  | str. 188
5.2. Pierwotne opróżnione miejsce hipoteczne | str. 189
5.2.1. Powstanie pierwotnego opróżnionego miejsca hipotecznego | str. 189
5.2.2. Przyczyny wygaśnięcia hipoteki | str. 192
5.2.3. Sytuacje, w których nie powstaje uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym pomimo wygaśnięcia lub wykreślenia hipoteki | str. 198
5.3. Powstanie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym po hipotece łącznej | str. 205
5.4. Powstanie wtórnego opróżnionego miejsca hipotecznego | str. 207

Uprawnienie do rozporządzenia opróżnionym miejscem hipotecznym a rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych | str. 209

6.1. Przesłanki działania rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych  | str. 209
6.2. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych w kontekście rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym  | str. 213
6.3. Podmioty chronione rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych  | str. 217
6.4. Pozorne opróżnione miejsce hipoteczne a działanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych | str. 220
6.5. Wadliwy wpis uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym w księdze wieczystej | str. 224
6.6. Działanie rękojmi przy przeniesieniu hipoteki na miejsce z niższym pierwszeństwem  | str. 226

Zakaz zobowiązywania się do nierozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 227

7.1. Cel i przyczyny wprowadzenia zakazu | str. 227
7.2. Konsekwencje naruszenia zakazu z art. 1018 u.k.w.h.  | str. 231
7.3. Próby łagodzenia zakazu płynącego z art. 1018 u.k.w.h.  | str. 240
7.3.1. Wprowadzenie | str. 240
7.3.2. Zobowiązanie innej osoby niż właściciel nieruchomości do nierozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym przez właściciela | str. 241
7.3.3. Zobowiązanie właściciela nieruchomości do przeniesienia hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne | str. 245
7.3.4. Inne sposoby wpływania na właściciela nieruchomości w zakresie rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym występujące w praktyce | str. 248

Wykonywanie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 255

8.1. Uwagi wprowadzające | str. 255
8.2. Rozporządzenie opróżnionym miejscem hipotecznym na kwotę wyższą od sumy opróżnionego miejsca hipotecznego | str. 260
8.3. Rozporządzenie opróżnionym miejscem hipotecznym a zajęcie egzekucyjne | str. 265

Wygaśnięcie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 267

9.1. Wprowadzenie | str. 267
9.2. „Skonsumowanie” uprawnienia | str. 267
9.3. Wykreślenie hipoteki bez ujawnienia uprawnienia  | str. 269
9.4. Zrzeczenie się uprawnienia | str. 270
Rozdział VI
Proceduralne aspekty instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego | str. 273

Warunki formalne wniosku wieczystoksięgowego | str. 273
Legitymacja do złożenia wniosku o wykreślenie wygasłej hipoteki oraz ujawnienie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 275
Wniosek właściciela o ujawnienie w księdze wieczystej uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 278
Kwestia ujawnienia uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym bez wykreślania hipoteki | str. 286
Charakter prawny oświadczenia właściciela nieruchomości o wyrażeniu zgody na wykreślenie hipoteki oraz ujawnienie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym bądź rezygnacji z tego ujawnienia | str. 289
Oświadczenie właściciela nieruchomości w przypadku konstytutywnego wykreślenia hipoteki | str. 295

Rozdział VII
Opróżnione miejsce hipoteczne w praktyce | str. 299

Digitalizacja ksiąg wieczystych w Polsce i nowa konstrukcja działu IV księgi wieczystej | str. 299
Prezentacja uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym w elektronicznej księdze wieczystej | str. 304

2.1. Uwagi wprowadzające | str. 304
2.2. Ujawnienie roszczenia o przeniesienie hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne | str. 310

Ustalanie pierwszeństwa hipotek i opróżnionych miejsc hipotecznych w elektronicznej księdze wieczystej | str. 314

3.1. Chwila dokonania wpisu w księdze wieczystej | str. 314
3.2. Odczytanie i interpretacja wpisów ujawnionych w elektronicznej księdze wieczystej | str. 317

Problematyka refinansowania w kontekście uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 326
Opróżnione miejsce hipoteczne w kontekście ustanawiania hipotek na rzecz banków hipotecznych | str. 330
Badania statystyczne na temat stosowania uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym | str. 331
Analiza danych statystycznych | str. 337

Zakończenie | str. 343
Bibliografia  | str. 353
Orzeczenia sądowe | str. 375