Przestępczość i wychowanie w dwudziestoleciu międzywojennym
Przestępczość i wychowanie w dwudziestoleciu międzywojennym jest kontynuacją pracy pod tytułem Uwagi o więzieniach, zapobieganiu występkom i wychowaniu młodzieży stanowiącej wybór tekstów z XVI– XX wieku. W obu publikacjach obowiązują takie same zasady doboru oraz opracowania materiałów. Dotyczą one zagadnień profilaktyki społecznej, postępowania z przestępcami (głównie w okresie nieletniości) oraz warunków życia rodzin. W okresach wcześniejszych piśmiennictwo z tego zakresu było skromniejsze – mimo niejednokrotnie interesujących i znaczących publikacji. Dwudziestolecie międzywojenne z uwagi na bogactwo opracowań stanowiących podwaliny ustawodawstwa oraz wiedzy w tej dziedzinie po II wojnie światowej, a także w wieku XXI zasługuje na odrębne potraktowanie. We wszystkich zamieszczonych tekstach zachowano oryginalną pisownię. Wierność oryginałowi ma tę przewagę nad uwspółcześnianiem zapisu, że pozwala odbiorcy na samodzielne odczytanie zawartych w publikacji poglądów, bez przekłamań i interpretacji narzuconej przez innych. Poza tym słownictwo, składnia itp. wciąż ulegają zmianom, a tekst początkowo współcześnie brzmiący po pewnym czasie się przedawnia i wtedy może zamazywać pierwotne znaczenia.
Duża część przedrukowanych w niniejszym opracowaniu tekstów pochodzi z dwóch ważnych publikacji okresu międzywojnia. Z zakresu więziennictwa jest to Księga jubileuszowa więziennictwa polskiego 1918–1928 z roku 1929, zamykająca pierwszą połowę dwudziestolecia, a z zakresu wychowania – Encyklopedia wychowania z lat 1933–1939.
Niniejsze opracowanie ma na celu przybliżenie współczesnemu czytelnikowi – humaniście oraz badaczowi dziedzin pedagogiczno-społecznych i prawnych – poglądów wielu autorów zawartych w różnych publikacjach. Starano się przedstawić ważne zjawiska z zakresu pedagogiki, prawa i nauk społecznych z wielu punktów widzenia.
Dostęp do oryginałów zamieszczonych tutaj tekstów jest współcześnie trudny, książki są zniszczone, zachowało się niewiele egzemplarzy z uwagi na kilkadziesiąt lat, jakie upłynęły od ich wydania, zniszczenia wojenne, przeprowadzki itp. Poza tym umieszczenie w jednym opracowaniu tekstów odwołujących się do dziedziny wychowania, ale również do nauk społecznych i kryminologii, przyczyn przestępczości, opieki nad dziećmi zaniedbanymi, rodziną zagrożoną i postępowaniem z przestępcami ułatwi odbiorcy studiowanie tych zagadnień, a także może być pomocne przy dalszych, indywidualnych poszukiwaniach.
Układ chronologiczny tekstów stanowi jednocześnie swego rodzaju egzemplifikację rozwoju języka na przestrzeni lat – zapisu tekstu, ortografii, słownictwa, składni, a także sposobu argumentacji.
Jak pisał ksiądz Jan Twardowski, niejednokrotnie cenne prace zostały „spalone z Wilczą w czas powstania”. Aby ocalić te, które zdziesiątkowane jeszcze pozostały, opracowano niniejszy wybór tekstów.
Niniejsza publikacja zawiera jedynie wybrane opracowania. Wiele interesujących tekstów pominięto (np. Heleny Radlińskiej, Floriana Znanieckiego i in.), gdyż z uwagi na wydania po II wojnie światowej są bardziej znane czytelnikowi, dotyczą problemów społecznych itp.
11 Wstęp
Część I (1919–1929)
17 Juliusz Makarewicz
Zbrodnia i kara (1922)
27 Marceli Dąbrowski
Z za krat i bram więziennych.
Djalogi z życia więźniów (1924)
33 Adam S. Ettinger
Zbrodniarz w świetle antropologji i psychologji (1924)
39 Zygmunt Bugajski, Edward Neymark
Aktualne zagadnienia i projekty
reformy więziennictwa (1925)
45 Aleksander Mogilnicki
Dziecko i przestępstwo (1925)
59 Wacław Zaleski
Prostytucja powojenna w Warszawie (1927)
65 Bronisław Wróblewski
Prawo karne a moralność.
Szkoła humanistyczna prawa karnego (1927)
71 Bronisław Wróblewski
Zarys polityki karnej (1928)
75 Sprawozdanie z działalności Patronatu w Warszawie
(Tow. opieki nad więźniami) i jego Oddziałów na Prowincji
za rok 1928/9
85 Józef Czesław Babicki
Wychowanie dziecka opuszczonego
w zakładach opiekuńczo-wychowawczych.
Cz. 1. Założenia teoretyczne (1929)
91 Lucjan Jaxa-Maleszewski
Rozwój więziennictwa polskiego (1929)
99 Henryk Wapniarski
Regulamin życia więziennego (1929)
103 Sergiusz Rajowski
Personel więzienny i jego wyszkolenie (1929)
111 Edward Neymark
Zakłady wychowawczo-poprawcze dla nieletnich (1929)
Część II (1930–1939)
121 Stanisław Batawia
Wstęp do nauki o przestępcy.
Zagadnienie skłonności przestępczych (1931)
127 Leon Wernic
Eugenika jako nauka i jej granice (1933)
133 Kazimierz Jeżewski
Słuszność zasady: oddaj, coś winien (1933)
137 Stanisław Batawia
Kwestjonariusz biologiczno-kryminalny.
Zarys projektu (1933)
145 Leon Rabinowicz
Podstawy nauki o więziennictwie (1933)
159 Jerzy Szpakowski
Z psychologii przeżyć więziennych (1933)
167 Bogdan Nawroczyński
Encyklopedja wychowania. Przedmowa (1933)
171 Jakób Frostig
Psychopatologja dzieci i młodzieży (1933)
175 Wojciech Gottlieb
Środowisko społeczne dzieci i młodzieży (1933)
183 Bogdan Suchodolski
Wychowanie moralno-społeczne (1934)
189 Juliusz Makarewicz
Kodeks karny z komentarzem (1935)
195 Tadeusz Krychowski
Polski system penitencjarny (1936)
205 Leon Radzinowicz
Zagadnienie kar dyscyplinarnych
w nowoczesnym ustroju więziennym (1936)
211 Anna Jankowska
Warunki życia rodzin dzieci upośledzonych umysłowo
w Warszawie (1936–1937)
219 Stanisław Batawia
Niepoprawni przestępcy w świetle 150 wyroków
z art. 84 k.k. (1937)
223 Jerzy Władysław Śliwowski
Badania kryminalno-biologiczne w Polsce (1937)
229 Maria Grzegorzewska
Szkolnictwo specjalne (1937–1939)
237 Mieczysław Kreutz
Osobowość nauczyciela-wychowawcy (1937–1939)
247 Józef Włodarski
Karność w wychowaniu (1937–1939)
255 Józef Czesław Babicki, Wanda Woytowicz-Grabińska
Opieka społeczna nad dziećmi i młodzieżą (1937–1939)
275 Ustawa z dnia 26 lipca 1939 r.
o organizacji więziennictwa (1939)
283 Podsumowanie
287 Bibliografia
