Visual Storytelling
Nie wystarcza ci tylko oglądanie rzeczywistości, chcesz ją chronić od zapomnienia, szukasz w niej sensu, chcesz mieć na nią wpływ. Tam, gdzie inni widzą kawałek muru, ty potrafisz dojrzeć w rysach i pęknięciach kształt pięknej kobiety. Bez większych obaw potrafisz zagadać do nieznajomego, który zaledwie po kliku minutach rozmowy opowiada ci historię swojego życia. Jesteś otwarty, ale też niełatwo cię oszukać. Dostrzegasz więcej, czujesz więcej, lecz kiedy trzeba, mocno stąpasz po ziemi. Fascynuje cię język opowieści filmowej, współczesny język video – najbardziej uniwersalny język świata. Chciałbyś na tyle biegle go opanować, żeby bez trudu wyrażać wszystko, co ci w duszy gra, i dotrzeć z twoim przekazem do jak największej liczby widzów. Jednocześnie widzisz, że czasem brakuje ci narzędzi, warsztatu, strategii albo autorytetu, który upewniłby cię, że to, co robisz, robisz dobrze. Może jako teoretyk filmu czy mediów szukasz badacza, który zweryfikuje, jak twoje naukowe tezy i intuicje przekładają się na praktykę. Albo jako dziennikarz prasy czy radia myślisz o nowych wyzwaniach w świecie online?
Jeśli choć część z tych określeń pasuje do ciebie, jestem przekonana, że ta książka może całkowicie odmienić twój warsztat, a może nawet życie.
Z przedmowy
Na naszych oczach język video staje się nowym angielskim. Książka dr Moniki Górskiej uczy jak używać tego uniwersalnego języka, by dotrzeć i porozumieć się z wszystkimi, na których nam zależy.
To praktyczny przewodnik po multiplatformowym świecie telewizji, Internetu i filmu, odsłaniający krok po kroku sekrety i techniki narracji filmowej. Rewolucja internetowa na początku XXI wieku sprawiła, że dostaliśmy środek masowego przekazu do użytku bezpośredniego, z pominięciem dystrybutorów filmów, producentów, redakcji, wydawnictw, redaktorów czy dziennikarzy. Jeszcze do niedawna dominował bierny konsument filmowych obrazów. Teraz pojawia się nowy model widza, który z konsumenta staje się producentem. Rośnie pokolenie nowoczesnych reżyserów-reporterów, którzy nie potrzebują sprzętu za kilkadziesiąt tysięcy, żeby zrobić swój film. Wystarczy im prosta kamera, aparat a nawet telefon komórkowy, by nakręcić i opublikować w sieci dowolną treść. Pytanie tylko, jak zrobić, żeby jeszcze ktoś zechciał to oglądać.
Napisany barwnym, przystępnym językiem podręcznik pokazuje, na czym praktycznie polega sztuka opowiadania językiem video. Przedstawia mnóstwo sprawdzonych patentów i metod do natychmiastowego zastosowania przy realizacji reportaży, filmów dokumentalnych, wywiadów, vlogów i we wszelkich formach marketingu video w sieci. Autorka skupia się na tym, jak opowiadając słowem, obrazem, dźwiękiem i ciszą działać na wyobraźnię i emocje widza, by wywołać dokładnie taki efekt, na jakim twórcy zależy. A może nawet zmienić świat? By miał się lepiej i był bardziej ludzki.
Dla Ciebie 9
01 Kto opowie najlepszą historię, wygrywa 19
Sztuka przetrwania 22
Początek i koniec kina 26
Narodziny reportażu 28
Powrót kina 30
Opowieść w chmurze 31
Sens w bezsensie 34
Subiektywnie czy obiektywnie, rzecz ujmując? 37
02 Powiedz mi, jaką wybierasz rolę, a powiem ci, jak opowiadać. Osiem ról reportera 39
Reportaż wydarzeniowy – reporter: świadek bezpośredni 40
Reportaż interwencyjny – reporter: obrońca, adwokat 41
Reportaż śledczy – reporter: detektyw, prokurator 42
Reportaż problemowy – reporter: diagnostyk, przewodnik 42
Reportaż portret – reporter: artysta 43
Reportaż podróżniczy – reporter: odkrywca 43
Duży reportaż – reporter: tłumacz rzeczywistości 44
Reportaż wydarzeniowy 45
Reportaż interwencyjny 47
Reportaż śledczy 50
Reportaż problemowy 55
Reportaż portret 58
Reportaż podróżniczy – travellogue 64
Duży reportaż (grand reportage) 67
Ósma rola. Reżyser 71
03 CO? Skrzynka z narzędziami 76
Temat: esencja reportażu 78
Radar i lupa, czyli gdzie znaleźć temat 81
Media społecznościowe 87
Skorowidz reportera 91
Wstępna dokumentacja 91
Drugi etap dokumentacji 94
Reportaż: „wypowiedź na temat” 96
Kurs i ster 97
Bohater i „co go boli” 100
Bohater-opowieść i bohater-metafora 102
Protagonista 103
Antagonista 104
Rozmowa dokumentacyjna – sztuka słuchania 105
Anatomia wywiadu reportażowego 109
Sztuka pytania 113
Wstępny montaż wywiadu 119
Akcja w reportażu 120
Akcja: prosta, zawikłana, epizodyczna 121
Akcja dynamiczna i statyczna 122
Rola konfliktu 125
JA kontra JA, JA kontra ON, JA kontra ONI, JA kontra ŻYWIOŁ,
JA kontra LOS 126
04 KTO? Pozwól, że opowiem, czyli o narratorze reportażu 129
Narracja autorska 132
Narrator bezpośredni – JA 132
Narrator pośredni 134
Narracja postaciowa 136
05 KOMU? Po obu stronach ekranu 138
Pokaż mi twój świat, a powiem kim jesteś 139
Zobaczyć, zrozumieć, przeżyć… 141
Poczuć więź 143
06 JAK? Język video od kuchni 147
Przez oczy do serca. Kompozycja obrazu 150
Kontury i bryły 152
Światło: wyzwalacz głębi 153
Kontrast światłocienia 154
Kolor i kąt padania światła 154
Perspektywa w przestrzeni 155
Perspektywa w ruchu 156
Nakładające się plany 157
Proporcje 158
Odbicia i cienie 159
Głębia ostrości 160
Spojrzenie z lotu ptaka 163
Perspektywa żabia 165
Od kadru do sekwencji, czyli gramatyka języka filmowego 166
Kadr jak litera 169
Kamera na poziomie oczu 169
Kamera poniżej poziomu oczu 170
Kamera powyżej poziomu oczu 171
Kamera skierowana na część człowieka 171
Ujęcie jak słowo 172
Plany od „detalu” do „totalu” 172
Sekwencja ujęć jak zdanie 179
Panorama pozioma i pionowa 183
Scena jak akapit 187
Sekwencja scen jak rozdział 189
Dźwięk w roli głównej 190
Wielomowna cisza 193
Dopowiadająca muzyka 194
Słowo o słowie 196
Z wizjonera re-wizor, czyli montaż: sztuka wyboru 198
Montaż narracyjny: pewnego razu… 200
Montaż skojarzeniowy: fabryka emocji 206
Montaż mozaikowy: muzyka oczu 211
07 JAK TO SIĘ ROBI 214
Struktura opowieści SyKoMoRTM 219
SYtuacja 219
KOmplikacje 221
MOment przełomu 224
Rozwiązanie 225
Jak to działa: SYtuacja 226
Jak to działa: KOmplikacje 227
Jak to działa: MOment przełomu 227
Jak to działa: Rozwiązanie 227
Cztery magnetyczne początki 230
Zaczynaj z wizją końca 231
08 Z jakim skutkiem 232
Styl: „charakter pisma” storytellera 232
Od elipsy do hiperboli 235
Reguła klepsydry 238
Opowieść na pożegnanie: Trzy sita Sokratesa 242
Podziękowania 245
Bibliografia 248
Publikacje książkowe 248
Artykuły w tomach zbiorowych i czasopismach 254
Strony internetowe 254
Spis reportaży i filmów dokumentalnych omawianych w pracy 260
Spis ilustracji 263
Kim jest dr Monika Górska? 265
Nagrody i wyróżnienia 269
