Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego

• Druk: 2020
• Seria / cykl: Glottodydaktyka
• Autor: Przemysław E. Gębal, Władysław Miodunka
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Książka stanowi wprowadzenie do dyscypliny określanej mianem glottodydaktyki polonistycznej w jej wymiarze teoretycznym oraz praktycznym.
Ma charakter podręcznika akademickiego, przygotowanego częściowo w formie wykładu uniwersyteckiego oraz w formacie aktywności dydaktyczno-pedagogicznych i studiów przypadku do zrealizowania na zajęciach o charakterze seminaryjno-konwersatoryjnym.
Zawartość i format książki skorelowane są z wymaganiami sformułowanymi w obecnych i przygotowywanych standardach kształcenia nauczycieli oraz realizowanymi programami kształcenia glottodydaktyków polonistycznych w ramach studiów podyplomowych w różnych polskich ośrodkach akademickich.
Pod względem treści obejmuje całościowy przegląd rozwoju glottodydaktyki polonistycznej oraz wskazuje kierunki rozwoju konkretnych kompetencji dydaktyczno-metodycznych w odniesieniu do nauczania podsystemów polszczyzny oraz rozwijania kompetencji językowych.
Książka jest adresowana do studentów wszystkich ścieżek kształcenia nauczycieli języka polskiego jako obcego i drugiego. Ważnym odbiorcą będą także czynni zawodowo nauczyciele i lektorzy języka polskiego jako obcego zainteresowani podnoszeniem swoich kwalifikacji. Częściowo seminaryjny charakter publikacji umożliwi jej wykorzystywanie także w ramach różnych form doskonalenia oferowanych czynnym zawodowo polonistom.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Językoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-21486-9
• ISBN druku: 978-83-01-21429-6
• Liczba stron: 450

Wstęp   11
I Dydaktyka języka polskiego w świecie – jej tradycje, dotychczasowy rozwój i perspektywy   17
1. Miejsce dydaktyki i metodyki nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego we współczesnej glottodydaktyce polonistycznej    19
2. Historia nauczania polszczyzny jako przykład nauczania języków europejskich  29
	2.1. Pięćset lat tradycji nauczania języka polskiego jako obcego 30
		2.1.1. Jan Mączyński i jego Lexicon Latino-Polonicum  31
		2.1.2. Piotr Statorius-Stojeński i jego pierwsza gramatyka języka polskiego 33
		2.1.3. Późniejsi autorzy gramatyk języka polskiego    35
	2.2. Zasługi cudzoziemców dla nauczania i propagowania języka i kultury polskiej jako obcych  40
	2.3. Rozwój nauczania języka polskiego jako obcego     46
		2.3.1. Podział pięćsetletniej historii nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego na okresy według Anny Dąbrowskiej  47
		2.3.2. Nauczanie polszczyzny od początków XVI do końca XVIII wieku 48
		2.3.3. Nauczanie polszczyzny w latach 1795–1918    51
		2.3.4. Nauczanie polszczyzny w latach 1918–1939    52
3. Współczesne problemy nauczania polszczyzny jako języka obcego 55
	3.1. Nauczanie polszczyzny w latach 1952–1992     56
	3.2. Nauczanie polszczyzny w latach 1993–2003     58
	3.3. Metody nauczania polszczyzny w okresie od 2004 r. do dziś 62
		3.3.1. Podejście komunikacyjne w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego    62
		3.3.2. Publikacje z zakresu metodyki nauczania JPJO  64
		3.3.3. Najnowsze podręczniki do nauczania polszczyzny jako języka obcego   65
	3.4. Standardy europejskie w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego  70
4. Dydaktyka języka polskiego w świecie  79
	4.1. Kto i w jakim celu uczy się języka polskiego w świecie? 80
		4.1.1. Uczący się języka polskiego za granicą w szkołach podstawowych i średnich 81
		4.1.2. Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w szkołach wyższych wielu państw świata  86
		4.1.3. Osiągnięcia polonistyki na Uniwersytecie Hankuk w Seulu   89
		4.1.4. Motywacja uczących się języka polskiego w różnych krajach świata     91
	4.2. Kto i dlaczego naucza języka polskiego w świecie?   95
		4.2.1. Nauczyciele polszczyzny w szkołach polonijnych i polskich za granicą    95
		4.2.2. Lektorzy języka polskiego zatrudniani w uczelniach zagranicznych 100		
		4.2.3. Kształcenie nauczycieli języka polskiego jako obcego i drugiego 102
	4.3. Kształtowanie się teorii nauczania JPJO  108
	4.4. Wielowymiarowość dydaktyki języka polskiego w świecie 113
5. Polityka językowa i promocja polszczyzny w świecie 115
	5.1. Opracowania ogólne na temat polityki językowej   115
	5.2. Polityka językowa na przełomie tysiącleci  118
	5.3. Wejście Polski do Unii Europejskiej w polskiej polityce językowej  120
	5.4. Koncepcja promocji języka polskiego w świecie według Adama Pawłowskiego   126
	5.5. Zasługi polonistów zagranicznych dla promocji języka i kultury polskiej w świecie  130
	5.6. Władze państwowe czy instytucje akademickie – kto prowadzi w Polsce politykę językową?   135
	5.7. Certyfikacja znajomości polszczyzny jako języka obcego i jej rozwój  138
		5.7.1. Przebieg egzaminów certyfikatowych w 2013 roku  139
		5.7.2. Przebieg egzaminów certyfikatowych w 2014 roku  141
	5.8. Rola certyfikacji w promocji (nauczania) języka polskiego w świecie  143
	5.9. Certyfikacja znajomości polszczyzny po roku 2015   145
6. Język polski jako drugi i jako język edukacji szkolnej 149
	6.1. Nauczanie języka polskiego jako drugiego w Polsce   149
		6.1.1. Rozwiązania systemowe i programowe 153
		6.1.2. Koncepcje pedagogiczne i dydaktyczne 161
		6.1.3. W stronę edukacji włączającej   165
	6.2. Język polski jako język edukacji szkolnej  170
		6.2.1. Język edukacji szkolnej jako odmiana języka specjalistycznego   171
		6.2.2. Kompetencje kluczowe i zintegrowane nauczanie przedmiotowo- -językowe (CLIL)  174
7. Współczesne wyznaczniki kształcenia językowego w nauczaniu języka polskiego jako obcego i drugiego  180
	7.1. Od behawioryzmu przez kognitywizm do konstruktywizmu. Współczesne teorie poznania i uczenia się     182
	7.2. Pragmatyzm pedagogiczny 185
	7.3. Edukacja międzykulturowa 186
	7.4. Dydaktyka wielojęzyczności 189
	7.5. Dydaktyka działaniowa   192
	7.6. Koncepcje neuroedukacyjne 193
	7.7. Refleksyjność i autonomia w procesie uczenia się   194
II Metodyka nauczania i uczenia się języka polskiego jako obcego i drugiego    199
8. Rozwijanie kompetencji językowych w języku polskim 201
	8.1. Kompetencje lingwistyczne w Programach nauczania języka polskiego jako obcego.Poziomy A1–C2 201
	8.2. Rozwijanie kompetencji fonologicznej  208
		8.2.1. Miejsce wymowy w nauczaniu języków obcych  208
		8.2.2. Polski system wokaliczny i konsonantyczny    209
		8.2.3. Podejście kontrastywne w nauczaniu wymowy polskiej     211
		8.2.4. Trudności wymowy polskiej i strategie ich unikania w ujęciu Gerda Hentschela     214
		8.2.5. Inne miejsca trudne wymowy polskiej     217
		8.2.6. Techniki nauczania wymowy polskiej 219
		8.2.7. Podręczniki nauczania wymowy   220
	8.3. Rozwijanie kompetencji ortograficznej  221
		8.3.1. Alfabet polski    221
		8.3.2. Zasady stosowane w ortografii polskiej 223
		8.3.3. Miejsca trudne w ortografii polskiej 224
		8.3.4. Ortografia a fleksja polska     225
		8.3.5. Techniki kształtowania kompetencji ortograficznej  225
		8.3.6. Podręczniki do nauczania pisowni polskiej   227
	8.4. Rozwijanie kompetencji gramatycznej  228
		8.4.1. Kompetencja gramatyczna w nauczaniu języków obcych na świecie 228
		8.4.2. Kompetencja gramatyczna w nauczaniu JPJO    230
			8.4.2.1. Prace nad programami gramatycznymi w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego     231
			8.4.2.2. Kompetencja gramatyczna w Programach nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2  233
		8.4.3. Miejsce gramatyki w podejściu komunikacyjnym, stosowanym do nauczania polszczyzny jako języka obcego    237
		8.4.4. Koncepcja trudnych miejsc polszczyzny według Anny Dąbrowskiej i Małgorzaty Pasieki  242
		8.4.5. Techniki nauczania gramatyki   247
		8.4.6. Pomoce dydaktyczne do nauczania gramatyki    249
	8.5. Rozwijanie kompetencji leksykalnej i semantycznej   251
		8.5.1. Uwagi ogólne    251
		8.5.2. Badania słownictwa tematycznego w polszczyźnie  252
		8.5.3. Koncepcja gron wyrazowych Anny Seretny    256
		8.5.4. Techniki nauczania słownictwa i struktur leksykalnych     258
		8.5.5. Najczęstsze błędy leksykalne popełniane przez uczących się JPJO 260
		8.5.6. Podręczniki, zbiory ćwiczeń i słowniki dydaktyczne jako pomoce w rozwijaniu kompetencji leksykalnej 261
9. Rozwijanie działań językowych   264
	9.1. Działania językowe   264
	9.2. Podejmowanie działań receptywnych 269
		9.2.1. Recepcja ustna (rozumienie ze słuchu i recepcja audiowizualna) 269
			9.2.1.1. Neurolingwistyczne etapy procesu rozumienia ze słuchu 270
			9.2.1.2. Teksty do słuchania     271
			9.2.1.3. Efektywność słuchania   273
			9.2.1.4. Model kształcenia rozumienia ze słuchu Gary’ego Bucka     275
			9.2.1.5. Metodyka rozwijania recepcji ustnej    277
			9.2.1.6. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu recepcji ustnej i audiowizualnej     282
		9.2.2. Recepcja pisemna  283
			9.2.2.1. Neurolingwistyczne etapy procesu czytania ze zrozumieniem    284
			9.2.2.2. Style czytania i intencje czytelnicze    286
			9.2.2.3. Metodyka pracy z tekstem na zajęciach językowych   288
			9.2.2.4. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu recepcji pisemnej    291
	9.3. Podejmowanie działań produktywnych i interakcyjnych 292
		9.3.1. Produkcja i interakcja ustna     292
			9.3.1.1. Proces mówienia z perspektywy psycholingwistycznej   293
			9.3.1.2. Zakres wypowiedzi ustnych. Elementy konstytuujące wypowiedź ustną     293
			9.3.1.3. Psychologiczne i kulturowe uwarunkowania produkcji i interakcji ustnej     296
			9.3.1.4. Ćwiczenia przedkomunikacyjne przygotowujące do produkcji i interakcji ustnej     298
			9.3.1.5. Metodyka rozwijania produkcji i interakcji ustnej  300
			9.3.1.6. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu produkcji i interakcji ustnej     305
		9.3.2. Produkcja i interakcja pisemna   306
			9.3.2.1. Język pisany  306
			9.3.2.2. Proces pisania z perspektywy neuro- i psycholingwistycznej 307
			9.3.2.3. Pisanie tekstów użytkowych i kreatywnych  307
			9.3.2.4. Pisanie zorientowane na proces i na produkt     308
			9.3.2.5. Metodyka rozwijania produkcji i interakcji pisemnej   309
			9.3.2.6. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu produkcji i interakcji pisemnej     313
	9.4. Działania mediacyjne   314
		9.4.1. Od mediacji językowej do mediacji pedagogicznej  314
		9.4.2. Działania i strategie mediacyjne w CEFR-CV 2018  315
		9.4.3. Działania mediacyjne a nauczanie języka polskiego jako odziedziczonego (języka pochodzenia)  317
		9.4.4. Metodyka rozwijania mediacji ustnej i pisemnej  319
	9.5. Przypadek szczególny. Alfabetyzacja w kontekście wspierania czytania i pisania  322
		9.5.1. Rodzaje analfabetyzmu i jego skutki społeczne  322
		9.5.2. Alfabetyzacja na zajęciach języka obcego    323
10. Nauczanie kultury polskiej 327
	10.1. Kwestie terminologiczne 328
	10.2. Podejścia do nauczania kultury    329
	10.3. Cel współczesnego nauczania kultury – rozwijanie kompetencji międzykulturowej   333
	10.4. Kultura w opracowaniach glottodydaktyków polonistycznych    336
	10.5. Metodyka nauczania międzykulturowego     347
	10.6. Pomoce dydaktyczne do nauczania języka i kultury polskiej   348
11. Nauczanie języka polskiego jako obcego i drugiego wspierane technologiami informacyjno-komunikacyjnymi   353
	11.1. Od koncepcji CALL do koncepcji MALL     353
	11.2. CALL i MALL a nauczanie JPJO    355
	11.3. Metodyczne aspekty wykorzystania CALL i MALL w nauczaniu polszczyzny   356
12. Organizacja oraz planowanie kursu i zajęć języka polskiego jako obcego i drugiego   360
	12.1. Planowanie dydaktyczne na poziomie makro     362
	12.2. Planowanie dydaktyczne na poziomie mikro     364
	12.3. Jednostka uczenia się / nauczania w podejściu komunikacyjnym i działaniowym     367
	12.4. Planowanie zajęć w codziennej praktyce nauczycielskiej i ich autoewaluacja   374
13. Metody testowania znajomości JPJO  379
	13.1. Testowanie znajomości JPJO – zarys historyczny   380
	13.2. Testy językowe i ich klasyfikacja    379
	13.3. Kryteria poprawności testów językowych     383
	13.4. Zbiory zadań do testowania znajomości JPJO     384
	13.5. Stały monitoring rozwoju językowego uczących się. Ocenianie kształtujące   386
Zakończenie    389
Bibliografia 393
Aneksy 413
Didactics and methodology of teaching Polish as a foreign and second language. Summary (streszczenie w języku angielskim)     443
Дидактика та методика викладання польської мови як іноземної та другої мови. Резюме (streszczenie w języku ukraińskim)    447
Дидактика и методика преподавания польского языка как иностранного и второго языка. Резюме (streszczenie w języku rosyjskim)   451