Problematyka umierania i śmierci w perspektywie medyczno-kulturowej
W opracowaniu, w ujęciu interdyscyplinarnym, poruszono najważniejsze zagadnienia związane z:
filozofią umierania i śmierci,
opieką hospicyjno-paliatywną - z uwzględnieniem zagadnień sedacji paliatywnej, intensywnej terapii i wolontariatu hospicyjnego,
eutanazją, samobójstwem oraz sekcją zwłok,
testamentem życia oraz możliwymi narracjami na temat śmierci.
Szeroki wachlarz ujęć tytułowego zagadnienia, ich dopełnianie się i uzupełnianie daje Czytelnikowi szansę na pogłębienie wiedzy na temat najbardziej uniwersalnej, a jednocześnie tajemniczej kwestii śmierci.
Adresaci:
Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla personelu medycznego specjalizującego się w medycynie paliatywnej, prawników zajmujących się problemami umierania i śmierci, osób interesujących się tanatologią, w tym filozofów i socjologów, oraz bioetyką.
"Refleksja nad umieraniem i śmiercią jest na tyle trudna, że na co dzień jej unikamy.
Jest to tematyka, od której albo się odcinamy i uciekamy w metafory i eufemizmy, albo ją tabuizujemy lub podejmujemy z emocjonalnym niepokojem. Tym większą jest zasługą autorów i redaktorów tej publikacji, że problematyce umierania i śmierci poświęcili refleksję badawczą, refleksję nie tylko konfrontującą czytelnika z egzystencjalnym dramatem śmierci, lecz także odwołującą się do wielu perspektyw i wielu języków".
z recenzji prof. Bogdana de Barbaro
Wykaz skrótów | str. 11
Wprowadzenie | str. 13
Część I
Kulturowe aspekty śmierci i pochówku
Ireneusz Ziemiński
Dlaczego śmierć: filozofia i mity wobec śmierci | str. 19
1. Uwagi wstępne | str. 19
2. Śmiertelność człowieka i jej racje | str. 22
3. Przyczyna śmierci | str. 25
4. Cel śmierci | str. 26
5. Wnioski | str. 32
Anna E. Kubiak
Kultura pochówku w Polsce | str. 35
1. Wprowadzenie | str. 35
2. Zastosowane metody badawcze | str. 36
3. Zarys historyczny | str. 37
4. Modernizacja i instytucjonalizacja ceremonii | str. 39
5. Archaiczne wierzenia i rytuały | str. 42
6. Kremacja | str. 44
7. Lokalne zróżnicowanie ceremonii | str. 45
8. Wnioski | str. 46
Marta Szabat
Problematyka umierania i śmierci w świetle zasady autonomii | str. 49
1. Wstęp | str. 49
2. Wartość godności i zasada autonomii w świetle polskiego ustawodawstwa | str. 51
3. Znaczenie autonomii w opiece paliatywnej | str. 55
4. Wnioski | str. 59
Część II
Sedacja paliatywna, intensywna terapia, wolontariat w opiece hospicyjnej
Iwona Filipczak-Bryniarska
Sedacja w medycynie paliatywnej | str. 63
1. Wprowadzenie | str. 63
2. Definicja sedacji paliatywnej | str. 64
2.1. Wskazania do sedacji paliatywnej | str. 65
2.2. Szczególne sytuacje stosowania sedacji paliatywnej | str. 66
3. Wdrażanie sedacji w medycynie paliatywnej | str. 67
4. Ograniczenia sedacji - kontrowersje etyczne | str. 69
5. Monitorowanie stanu chorego | str. 70
6. Leki stosowane w sedacji paliatywnej | str. 70
7. Etyczne aspekty sedacji paliatywnej | str. 72
8. Aspekt prawny sedacji paliatywnej | str. 74
9. Świadoma zgoda i rola rodziny | str. 75
10. Podsumowanie | str. 76
Elżbieta Antos, Agata Fijałkowska
Postawy pielęgniarek zatrudnionych na oddziałach intensywnej terapii wobec umierania i śmierci | str. 79
1. Wprowadzenie | str. 79
2. Przegląd piśmiennictwa | str. 80
3. Cel pracy, materiał i metoda | str. 85
4. Wyniki badań | str. 87
5. Wnioski | str. 92
Zbigniew Czernicki
Umieranie w szpitalu, agonia, terapia uporczywa/daremna terapia | str. 94
Aleksandra Dembińska
Znaczenie pracy hospicyjnej w życiu wolontariuszy - analiza jakościowa | str. 99
1. Przegląd literatury przedmiotu | str. 99
2. Cel badań i metoda | str. 108
3. Wyniki badań | str. 111
3.1. Motywacja do pracy w hospicjum | str. 111
3.2. Korzyści osobiste z pracy w hospicjum | str. 112
3.3. Pacjent hospicyjny | str. 113
3.4. Znaczenia nadawane z perspektywy śmierci sobie i otaczającej rzeczywistości | str. 114
3.5. Przeżycia związane ze śmiercią własną i bliskich | str. 115
3.6. Sposoby obrony przed śmiercią | str. 117
4. Dyskusja | str. 118
5. Podsumowanie | str. 119
Część III
Żałoba jako proces przekształcania więzi z osobą zmarłą
Bernadetta Janusz
Czym jest dążenie do odczuwania "kontaktu fizycznego" z osobą zmarłą? Trwanie i przekształcanie więzi w procesie żałoby | str. 123
1. Kontekst kulturowy | str. 123
2. Perspektywa psychologiczna | str. 124
3. Perspektywa teorii więzi | str. 127
4. Poszukiwanie bliskiego zmarłego | str. 128
5. Doznanie fizycznej nieobecności | str. 130
6. Przekształcenie więzi | str. 132
7. Podsumowanie | str. 136
Justyna Koniczuk-Kleja
Współczesne modele procesu żałoby - obecny stan wiedzy oraz wskazówki praktyczne do pracy z pacjentem i jego rodziną w opiece paliatywnej | str. 138
Część IV
Problematyka samobójstwa i eutanazji w świetle ustawodawstwa europejskiego
Konrad Burdziak
Czy samobójstwo jest czynem zabronionym (czynem zabronionym pod groźbą kary)? Rozważania na tle Kodeksu karnego z 1997 roku (ze szczególnym uwzględnieniem art. 162 § 1 k.k.) | str. 151
Konrad Dyda
"Żądanie" i "współczucie" jako ustawowe znamiona zabójstwa eutanatycznego - kulturowe podstawy przestępstwa z art. 150 k.k | str. 168
1. Wstęp | str. 168
2. "Zabójstwo eutanatyczne" w systemie prawa polskiego | str. 169
3. Ustawowe znamiona przestępstwa z art. 150 k.k. | str. 175
4. Prawne i etyczne kontrowersje związane z eutanazją | str. 180
5. Zakończenie | str. 185
Piotr Ściślicki
Eutanazja w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. 187
1. Wstęp | str. 187
2. Część deskryptywna | str. 188
2.1. Sprawy zakończone orzeczeniem merytorycznym | str. 188
2.1.1. Pretty przeciwko Wielkiej Brytanii | str. 188
2.1.2. Haas przeciwko Szwajcarii | str. 191
2.1.3. Koch przeciwko Niemcom | str. 192
2.1.4. Gross przeciwko Szwajcarii | str. 194
2.1.5. Lambert i inni przeciwko Francji | str. 195
2.2. Decyzje Trybunału o niedopuszczalności skargi | str. 197
2.2.1. Sanles Sanles przeciwko Hiszpanii | str. 197
2.2.2. Ada Rossi i inni przeciw Włochom | str. 197
2.2.3. Nicklinson i Lamb przeciwko Wielkiej Brytanii | str. 199
3. Część analityczna | str. 200
3.1. Margin of appreciation | str. 200
3.2. Konieczność w demokratycznym społeczeństwie | str. 200
3.3. Ocena dyskryminacyjnego charakteru ograniczenia | str. 201
3.4. Argument z konsensu a doktryna zakresu uznania | str. 202
3.5. Wnioski do części analitycznej | str. 203
3.6. Szczególne metody interpretacji | str. 204
3.7. Kontrola proceduralna i minimalizm orzeczniczy | str. 208
4. Podsumowanie | str. 210
Część V
Nekrolog, klepsydra, sekcja zwłok oraz testament życia w ujęciu prawnym
Paweł Fiktus
Nekrolog i klepsydra - informowanie o śmierci w świetle obowiązujących polskich regulacji prawnych | str. 215
Iwona Wrześniewska-Wal
Sekcja zwłok jako szczególny rodzaj interwencji medycznej | str. 228
1. Wstęp | str. 228
2. Zgon pacjenta w podmiocie leczniczym i poza nim | str. 228
3. Charakter prawny i ochrona zwłok | str. 231
4. Sekcja zwłok w szpitalu | str. 233
5. Rodzaje sekcji zwłok | str. 235
6. Podsumowanie | str. 239
Marta Putyra
Testament życia - jego istota i polska próba usankcjonowania | str. 241
1. Wstęp | str. 241
2. Testament życia jako przykład oświadczenia pro futuro | str. 243
3. Oświadczenia pro futuro w polskim orzecznictwie | str. 248
4. Polska próba uregulowania testamentu życia | str. 253
5. Zakończenie | str. 259
Część VI
Narracje pochówku, umierania i śmierci
Agata Rejowska-Pasek
Pogrzeby "hybrydowe" i "zorientowane na życie", czyli rzecz o humanistycznych rytuałach pogrzebowych | str. 263
1. Rytuał jako tekst kultury | str. 264
2. Kultura indywidualizmu | str. 265
3. Zwrot w kierunku codzienności | str. 265
4. Wspominanie, a nie przekraczanie | str. 266
5. Zorientowanie na życie i osobę | str. 267
6. "Hybrydowość" | str. 268
7. Mechanizm rynku | str. 271
Marta Anna Sałapata
Rozważania o śmierci z kategorią kultury i (nie) normatywności w tle | str. 273
1. Wstęp | str. 273
2. Tanatologia - (nie)naukowym językiem o śmierci | str. 277
3. Zamiast zakończenia | str. 287
Agnieszka Kaczmarek
Poza zasadą intymności. Opowiadanie śmierci | str. 289
1. Przemilczeć śmierć | str. 289
2. Opowiadające ja | str. 291
3. Wyrażanie, refleksja, przyjemność | str. 295
Maksymilian Kuźmicz
Człowiek i Bóg w dramacie śmierci | str. 299
1. Dlaczego o śmierci? - tytułem wstępu | str. 299
2. Śmierć i jej dramatyzm | str. 300
3. Napięcie biologiczne | str. 301
4. Napięcie aksjologiczne | str. 303
5. Napięcie relacji | str. 305
6. Napięcie woli | str. 306
7. Nowość perspektywy śmierci | str. 308
8. Bóg jako odpowiedź na dramat śmierci | str. 309
9. Śmierć jako ostatnia szansa | str. 310
