Rekreacyjna aktywność ruchowa dorosłych Polaków - uwarunkowania i styl uczestnictwa
Problem największych niebezpieczeństw dla zdrowia i życia współczesnego człowieka tkwi między innymi w jego świadomości na temat zagrożeń i sposobach ich przeciwdziałaniu. Interdyscyplinarne podejście do rekreacyjnej aktywności ruchowej implikuje badania na temat związków tej aktywności z innymi zachowaniami prozdrowotnymi. Celem opracowania jest diagnoza uczestnictwa Polaków w rekreacyjnej aktywności ruchowej oraz określenie związków tej aktywności z prewencją otyłości i chorób utajonych (uzależnieniowych). A w szerszym aspekcie – stworzenie strategii zwiększenia popularności i dostępności rekreacyjnej aktywności ruchowej Polaków. Materiał badawczy stanowi reprezentatywna próba Polaków. Główny problem badawczy koncentruje się na odnalezieniu najistotniejszych wskaźników i czynników decydujących o uczestnictwie w rekreacyjnej aktywności ruchowej, mianowicie na tym, które z nich mobilizują do uczestnictwa, a które tworzą bariery w tym uczestnictwie, jakie można odnaleźć sposoby niwelowania przeszkód uczestnictwa w różnych środowiskach ich oddziaływania, np. na wsiach, w miasteczkach i dużych miastach czy rekreacyjna
aktywność ruchowa może stanowić jedno z narzędzi prewencji chorób cywilizacyjnych, w tym głównie otyłości oraz chorób uzależnieniowych (utajonych), jaki jest jej zakres profilaktyczny; jakie można określić sposoby zwiększania powszechności i dostępności sportu dla wszystkich w społeczeństwie polskim; czy tendencje rozwojowe sportu dla wszystkich w Europie mają swoje odnośniki w rozwoju tego sportu w PolsceNovum w tej pracy stanowi powiązanie współzależności czynników warunkujących uczestnictwo Polaków w rekreacyjnej aktywności ruchowej oraz stan zagrożenia wybranymi chronicznymi chorobami niezakaźnymi ze sklasyfikowanymi grupami częstotliwości uczestnictwa. Założyłam, że aktywność sportowo-rekreacyjna populacji polskiej jest po pierwsze bardzo zróżnicowana i określają ją, co najmniej cztery poziomy częstotliwości; po drugie jest niska (porównywalnie również do wybranych krajów UE) i drastycznie maleje wraz z wiekiem; jedynie grupy najbardziej aktywne doceniają jej wartość zdrowotną i użytkową (w zakresie sprawności fizycznej); w związku z nikłym uczestnictwem w rekreacyjnej aktywności ruchowej Polacy zagrożeni są w znaczącym stopniu chronicznymi chorobami niezakaźnymi, w tym szczególnie otyłością i chorobami uzależnieniowymi; a najsilniej oddziaływującą barierą uczestnictwa jest, obok braku czasu wolnego – bariera ekonomiczna, niwelowaniem jej powinny się zająć organizacje lokalne; szczególnie trudną sytuację w dbałości o
zdrowie mają polskie środowiska wiejskie – uwarunkowania kulturowe, jednostronna, sezonowa praca, brak propozycji dostępu do specjalistycznych dla rolników programów i bazy sportowo-rekreacyjnej stawia szczególne zadania dla samorządów w tym względzie. Dotychczasowe badania nad uczestnictwem poszczególnych grup społecznych w rekreacyjnej aktywności ruchowej są nieprecyzyjne. Nie określają np. nasilenia częstotliwości, rodzaju form jakie są realizowane, rzadko dotyczą określeń intensywności. Pojawia się konieczność uszczegółowienia danych dotyczących tego uczestnictwa. Słusznym wydaje si więc określeni grup nasilenia częstotliwości od uczestnictwa okazjonalnego do intensywnego oraz uwzględnienie w analizach empirycznych grup realizowanych form, od relaksacyjnej aktywności rekreacyjnej poprzez użytkową, komunikacyjną po usportowioną. Sklasyfikowanie grup uczestnictwa i analiza materiału pod tym kątem dostarczyła wiedzy na temat zróżnicowanych uwarunkowań realizacji procesu rekreacyjne aktywności ruchowej – zwłaszcza w analizie czynników mobilizujących otyłość i choroby utajone. Uzyskane dane pozwoliły skonstruować ramy strategii rozwoju powszechności i dostępności rekreacyjnej aktywności ruchowej w Polsce.
Streszczenie
Wstęp
1. Styl życia – Unia Europejska i Polska
1.1. Styl życia
1.1.1. Pojęcie stylu życia
1.1.2. Style życia według Raportu Lalonda
1.1.3. Pojęcie zachowań zdrowotnych
1.1.4. Zasady kształtowania prozdrowotnego stylu życia
1.2. Styl życia mieszkańców Unii Europejskiej – wybrane przykłady
1.2.1. Zagrożenia i problemy zdrowia mieszkańców Unii Europejskiej
1.2.2. Charakterystyka wybranych stylów życia Europejczyków – przykłady
1.2.3. Próby zmian stylu życia mieszkańców Unii Europejskiej w ostatnich latach – przykłady
1.3. Styl życia Polaków
1.3.1. Główne zagrożenia zdrowia Polaków
1.3.2. Zagrożenia zdrowia Polaków w środowisku fizycznym i społecznym
1.3.3. Główne problemy zdrowotne Polaków
1.3.4. Uwarunkowania zdrowia (płeć, miejsce zamieszkania, zróżnicowanie społeczne)
1.3.5. Sytuacja zdrowotna ludności Polski i Narodowy Program Zdrowia 2006-2015 – diagnoza sytuacji zdrowotnej i systemu opieki w Polsce
1.3.6. Charakterystyka głównych stylów życia Polaków
1.4. Porównanie stylów życia mieszkańców Unii Europejskiej i Polski
1.4.1. Analiza porównawcza stylów życia mieszkańców Unii Europejskiej i Polaków
2. Przegląd badań nad uczestnictwem w aktywności rekreacyjno-ruchowej w Polsce i wybranych krajach Europy
2.1. Opis i analiza projektu europejskiego
2.2. Opis i analiza polskich projektów badawczych
2.3. Program badawczy COMPASS
3. Badania własne – założenia metodologiczne
3.1. Przesłanki teoretyczne badań
3.2. Problematyka badań
3.3. Cel badań, problem, hipotezy i pytania badawcze
3.4. Zmienne, wskaźniki, definicje
3.5. Metody i techniki badań
3.6. Charakterystyka badanej populacji i materiału badawczego
3.7. Organizacja i przebieg badań
4. Rekreacyjna aktywność ruchowa dorosłych Polaków – wyniki badań własnych
4.1. Styl uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej
4.1.1. Zmienne pośredniczące a styl uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej
4.1.2. Ciągłość a częstotliwość uczestnictwa w rekreacji
4.1.3. Realizacja zorganizowanej rekreacji ruchowej jako element stylu uczestnictwa
4.1.4. Miejsce zamieszkania, wiek i płeć jako swoiste uwarunkowanie uczestnictwa w zorganizowanej rekreacyjnej aktywności ruchowej
4.1.5. Wartości uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej
4.1.6. Internalizacja uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej dorosłych a jego częstotliwość
4.1.6.1. Zmienne socjodemograficzne a styl uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej
4.1.7. Wiek, płeć, miejsce zamieszkania i częstotliwość uczestnictwa a popularność form rekreacji
4.1.7.1. Grupy aktywności – popularność form
4.1.8. Bariery uczestnictwa w rekreacji ruchowej a zaangażowanie w aktywność ruchową
4.1.8.1. Bariera ekonomiczna i dostępności a częstotliwość uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej
4.1.8.2. Zmienne socjodemograficzne a bariera ekonomiczna
4.2. Styl uczestnictwa w rekreacyjnej aktywności ruchowej a wybrane zachowania zdrowotne badanych
4.2.1. Realizacja zdrowego stylu życia a grupy aktywności rekreacyjno-ruchowej
4.2.2. Grupy częstotliwości uczestnictwa a codzienna aktywność ruchowa badanych
4.2.3. Czynniki modelujące zdrowie – opinie zróżnicowanych grup aktywności uczestnictwa
4.2.4. Związki aktywności fizycznej ze zdrowiem (akceptacja twierdzeń)
4.2.5. Związki poszczególnych grup aktywności racjonalnym odżywianiem
4.2.6. Czynniki sprzyjające zwiększeniu masy ciała – wskazania grup aktywności
4.2.7. Wskaźnik BMI wobec aktywności fizycznej, płci, miejsca zamieszkania
4.2.8. Miejsce używek w stylu życia poszczególnych grup aktywności
4.2.9. Korzystanie z używek – płeć, miejsce zamieszkania, wiek badanych
4.2.10. Zależność płci, wieku i miejsca zamieszkania wobec opinii na temat oddziaływania wybranych elementów stylu życia
Dyskusja
Wnioski
Podsumowanie, kierunki dalszych badań
Spis literatury
Spis rycin
Spis tabel
Spis źródeł elektronicznych
Załącznik
Summary
