Dlaczego warto czytać książki?
Zaskakujący wpływ literatury na ciało i umysł.

22.12.2022     |     czas czytania: 5 minut

Miłośników książek zdecydowanie nie trzeba zmuszać do czytania! Chwila relaksu z ulubioną lekturą to dla wielu z nas sprawdzony przepis na miło spędzone popołudnie lub przyjemny wieczór. Jednak czy wiesz, że pochłanianie dzieł literackich, poza oczywistą rozrywką, przynosi też wiele korzyści dla zdrowia ciała i umysłu? Co daje czytanie książek i dlaczego lubimy to robić? O tym dowiesz się w poniższym artykule.

Dlaczego ludzie czytają książki?

Zapaleni czytelnicy nie mają problemu z odpowiedzią na pytanie, czemu warto czytać książki. Według raportu przygotowanego przez Pew Research Center ponad jedna czwarta entuzjastów czytania sięga po ulubione tytuły, aby posiąść nową wiedzę lub umiejętność. Około 15% wskazuje chęć chwilowej ucieczki od rzeczywistości i możliwość rozwijania wyobraźni. 12% chce przeżywać emocje, które zapewnia wartka fabuła i niepewność tego, co wydarzy się dalej. Około 4% badanych jako główny powód sięgnięcia po lekturę podaje wzbogacenie duchowe i poszerzanie światopoglądu. Są nawet tacy, którzy widzą w czytaniu wyzwanie mentalne lub też kupują książki ze względu na ich walory fizyczne, takie jak zapach, przyjemność w dotyku i uciecha dla oka.

O filozoficznych, społecznych i osobistych motywacjach czytelniczych, możesz dowiedzieć się więcej w rozbudowanym eseju Harolda Blooma - Jak czytać i po co.

Biblioterapia - czy czytanie książek może leczyć?

Czy lektura może zadziałać jako pomoc terapeutyczna? Zwolennicy biblioterapii twierdzą, że tak. Wykorzystywanie literatury do regulacji pracy układu nerwowego praktykowane jest w medycynie od dziesiątek lat. Ponadto naukowcy, zajmujący się tym działem psychiatrii, badają wpływ profilaktycznego czytania na nasze stany psychiczne oraz zdolności poznawcze. /p>

Odpowiednio dobrane materiały czytelnicze sprawdzają się w pracy z dorosłymi oraz dziećmi. Popularną odmianą biblioterapii jest na przykład bajkoterapia, która pomaga najmłodszym w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach życiowych i emocjonalnych. Chociaż w wielu przypadkach czytanie nie zastąpi przemyślanej, wieloetapowej kuracji pod okiem specjalisty, może znacząco przyczynić się do poprawy naszego samopoczucia i stanu mentalnego.

W ramach terapii książka staje się nie tylko środkiem do zrozumienia siebie oraz innych, ale też pretekstem do rozmowy. Pozwala nam rozpoznać więcej, niż bylibyśmy zdolni odkryć w sobie sami. Praca z literaturą prowadzi nas w stronę ciągłego rozwoju w kontekście emocjonalnym, społecznym i komunikacyjnym. Każde dzieło bowiem może być inaczej odczytywane przez odbiorcę przez wzgląd na jego osobiste doświadczenia i pokłady empatii.

Zalety czytania książek - pozytywny wpływ lektury na zdrowie i stan ducha

Pochłanianie dzieł literatury oddziałuje korzystnie na umysł, a pośrednio również na ciało. Specjaliści prowadzący liczne badania z tej dziedziny są zgodni – gdy czytamy, nasz mózg uczy się koncentracji, pobudza neurony i rozwija abstrakcyjne myślenie, a przy tym poszerza rozumienie otaczającego nas świata. Jak ten pozytywny wpływ możemy dostrzec w życiu codziennym? Świadczą o nim:

Zwiększona empatia

Wejście w buty bohatera powieści to nierzadko długie godziny, które spędzimy w „czyjejś głowie”. Zawiadowca kolejowy, hiszpańska księżniczka, młody żołnierz, ubogi malarz… – postaci, w które możemy się wczuć w trakcie konsumowania literatury, nierzadko pochodzą z zupełnie odmiennych czasów, kultur, a nawet światów.

Książki pozwalają nam wcielić się w osoby o zupełnie odmiennych przekonaniach, poglądach i doświadczeniach. Dzięki temu możemy skuteczniej wczuć się w emocje innych i zrozumieć ich punkt widzenia. A najlepszym do tego środkiem okazuje się fikcja literacka!

Według naukowców z amerykańskiej The New School obcowanie z wyobrażeniami światów podobnych do naszego i bohaterami funkcjonującymi w owych realiach wspiera umiejętności rozpoznawania stanów psychicznych innych ludzi oraz ułatwia radzenie sobie w skomplikowanych relacjach społecznych.

Redukcja stresu i lepszy sen

W ramach badań przeprowadzonych na przez Dra Davida Lewisa z University of Sussex czytanie dobrej książki przed snem może zmniejszyć stres nawet o 68%. Jednocześnie oddanie się lekturze okazało się skuteczniejszym sposobem na wyciszenie niż słuchanie muzyki, picie ciepłego napoju lub spacer.

Książka, w przeciwieństwie do pozostałych alternatyw, nie tylko odwraca uwagę, ale też aktywnie angażuje wyobraźnię, stymuluje kreatywność i niejako wprowadza w odmienny stan świadomości. Dzięki temu łatwiej nam się zasypia, a nierzadko doświadczamy też przyjemniejszych snów.

Stymulacja mózgu

Bohater powieści ucieka przed pogonią. Narracja zdradza nam, ile wysiłku kosztuje go pokonanie ogrodzenia i wspinaczka na dach starego magazynu. Wyobrażamy sobie ból mięśni i zadyszkę, jakie mu towarzyszą, a gdy odkładamy książkę, okazuje się, że my również oddychamy mniej spokojnie niż zwykle.

Brzmi znajomo? Badania przeprowadzone przez zespół prof. Gregory’ego S. Bernsa z Emory University wskazują, że powyższa sytuacja nie powinna zaskakiwać. Ochotnikom biorącym udział projekcie nakazano przed snem lekturę książki Pompeje Roberta Harrisa. Następnie zaobserwowano u nich wzmożoną aktywność lewego płatu skroniowego, rejonów móżdżku oraz kory somatosensorycznej mózgu.

Co to oznacza? Podczas lektury pobudzone zostały nie tylko obszary mózgu odpowiedzialne za rozpoznawanie języka, ale też te sterujące czynnościami ruchowymi. Mówiąc prościej, na myśl o bieganiu, ciała ochotników zaczęły „szykować się” do podjęcia tej czynności. Co więcej, efekt „wejścia w buty” bohatera naukowcy obserwowali jeszcze przez pięć dni po przeczytaniu powieści przez ochotników.

Stymulacja neuronów poprzez literaturę odbywa się również poprzez pobudzanie kreatywnego i logicznego myślenia. Angażowanie i aktywizowanie mózgu zmniejsza ryzyko zapadnięcia na chorobę Alzheimera oraz inne przypadłości rzutujące na pamięć i samoświadomość. Więcej o tajemnicach ludzkiego mózgu możesz przeczytać w pozycji Księga zdrowia mózgu Johna Randolpha.

Jesteśmy przekonani, że każdy bibliofil na pytanie, czy warto czytać książki, odpowie twierdząco. Motywacje są jednak różne! Jedni kochają je ze względu na zapach druku i piękne okładki. Drudzy dostrzegają w literaturze mentalną odskocznię, a dla niektórych czytanie potrafi być skuteczną terapią na problemy ze snem lub stanem ducha. Niezależnie od pobudek, zapraszamy po ulubione tytuły do naszej Księgarni PWN.